آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- علائم شوره سر
- علل ایجاد شوره سر
- درماتیت سبورئیک
- برخی از بیماریهای پوستی
- مخمر مالاسزیا
- شامپو و محصولات مراقبت از مو
- رژیم غذایی نامناسب
- عوامل دیگر
- چگونه از شر شوره سر خلاص شویم؟
- درمان‌های پزشکی شوره سر
- درمان‌های خانگی شوره سر
- چه موادی در درمان شوره سر موثر هستند؟
- نحوه استفاده از شامپو
- شوره سر در مقابل خشکی پوست سر
- چگونه از ایجاد شوره سر جلوگیری کنیم؟
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
شوره سر یک بیماری پوست سر است که باعث ایجاد پوسته روی پوست سر می‌گردد و معمولا نیز با خارش همراه است.
اکثر مردم شوره سر را در برخی زمان‌ها در زندگی خود تجربه می‌کنند، اما شوره سر از سنین نوجوانی تا میانسالی شایع‌تر است.
علل مختلفی وجود دارد، از جمله درماتیت سبورئیک، واکنش‌های آلرژیک، پسوریازیس و اگزما. واکنش بیش از حد به مالاسزیا، مخمری که روی پوست سر ایجاد می‌شود، یکی از علل ایجاد درماتیت سبورئیک است. عوامل مختلفی خطر ابتلا به شوره سر را افزایش می‌دهند، از جمله سن فرد، آب و هوا، سطح استرس، شرایط پزشکی و انتخاب محصولات مرتبط با مو.
بهداشت ضعیف عاملی برای ایجاد شوره سر نیست، اما اگر فردی موهای خود را مرتباً نشوید یا برس نکشد، ممکن است پوسته پوسته‌ها بیشتر نمایان شوند.
علائم شوره سر
پوسته پوسته شدن پوست سر از علائم اصلی شوره سر هستند. پوسته‌های سفید و چرب معمولاً در موها و روی شانه‌ها دیده می‌شوند و اغلب در ماه‌های پاییز و زمستان که هوا خشک است بدتر می‌شوند. علائم دیگر ابتلا به شوره سر عبارتند از:
- اریتم که لکه‌های قرمز روی پوست سر و گاهی اوقات روی صورت است.
- شوره ابرو
- ریزش مو
- پوسته‌های خشک روی پوست صورت
علل ایجاد شوره سر
اغلب، دلیل ایجاد شوره سر مشخص نیست، اما برخی عوامل ممکن است در ایجاد شوره سر دخیل باشند. این عوامل در ذیل آمده‌اند:
درماتیت سبورئیک
درماتیت سبورئیک یا درماتیت سبوره (Seborrheic Dermatitis) که به عنوان اگزمای سبورئیک هم شناخته می‌شود، نوعی التهاب پوستی است که معمولا در نقاطی که دارای تعداد زیادی غده تولیدکننده چربی است مثل کف سر، صورت، بالای قفسه سینه و پشت بدن ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به درماتیت سبورئیک پوست تحریک شده و چرب دارند و بیشتر در معرض شوره سر هستند. پوست قرمز، چرب و پوشیده از پوسته‌های سفید یا زرد از نشانه‌های ابتلا به درماتیت سبورئیک هستند. این بیماری می‌تواند روی پوست سر، پشت گوش‌ها، ابروها، سینه و سایر قسمت‌های بدن تأثیر بگذارد.
به نظر می‌رسد درماتیت سبورئیک در بین افراد مبتلا به موارد زیر شایع‌تر باشد:
- پسوریازیس یا پسوریازیس پوست سر
- اچ آی وی
- آکنه
- آکنه روزاسه
- بیماری پارکینسون
- صرع
- وابستگی به الکل
- افسردگی
- اختلالات اشتها
- بهبودی پس از سکته مغزی یا حمله قلبی
- یک سیستم ایمنی ضعیف
- خستگی
- چاقی
یک مطالعه نشان داده است که 30 تا 83 درصد افراد مبتلا به اچ آی وی درماتیت سبورئیک دارند، در مقایسه با 3 تا 5 درصد از جمعیت عمومی. علائم نیز ممکن است شدیدتر باشد.
یک فرد مبتلا به اچ آی وی که مشکلات شدید پوست سر را تجربه می‌کند، باید به پزشک مراجعه کند، پزشک درمان مناسب را توصیه می‌کند.
برخی از بیماری‌های‌پوستی
به غیر از درماتیت سبورئیک، برخی شرایط می‌توانند باعث پوسته پوسته شدن پوست سر و ایجاد شوره سر شوند، مانند:
- اگزما
- کرم حلقوی، یک عفونت قارچی که با مالاسزیا متفاوت است.
- درماتیت تماسی
مخمر مالاسزیا
شوره سر اغلب از مالاسزیا، قارچی که معمولاً روی پوست سر زندگی می‌کند و از چربی‌های ترشح شده از فولیکول‌های مو تغذیه می‌کند و سرچشمه می‌گیرد.
مالاسزیا معمولاً یک مشکل نیست، اما در برخی افراد سیستم ایمنی بیش از حد به آن واکنش نشان می‌دهد. این می‌تواند باعث تحریک پوست سر و تولید سلول‌های اضافی پوست شود. هنگامی که این سلول‌های اضافی پوست می‌میرند و می‌ریزند، با چربی مو و پوست سر مخلوط می‌شوند و شوره سر ایجاد می‌کنند.
شامپو و محصولات مراقبت از مو
برخی از محصولات مراقبت از مو می‌توانند پوست سر را تحریک کنند و ممکن است باعث شوره سر شوند. اگر فردی متوجه شد که محصولی باعث تحریک پوست سرش می‌شود، باید سعی کند شامپوی خود را تغییر دهد و از یک شامپوی ملایم و غیر دارویی استفاده کند.
برخی افراد می‌گویند شستشوی سر و استحمام با فاصله زمانی زیاد باعث تجمع چربی و سلول‌های مرده پوست گشته، و در نهایت منجر به ایجاد شوره سر می‌شود. برخی دیگر می‌گویند که شستشوی زیاد سر چربی‌های طبیعی پوست سر را از بین می‌برد.
شواهدی وجود ندارد که هر یک از این‌ها درست است. دفعاتی که یک فرد نیاز به شستن موهای خود دارد در افراد مختلف متفاوت است.
در حالی که محصولات خاص می‌توانند باعث تحریک و واکنش در برخی افراد شوند، شامپو زدن مکرر معمولا مفید است.
رژیم غذایی نامناسب
رژیم غذایی نیز ممکن است در ایجاد شوره سر نقش داشته باشند. مواد مغذی که ممکن است به عدم ابتلا به شوره سر کمک کند عبارتند از:
- روی به میزان کافی
- ویتامین‌های گروه B به میزان کافی
- نوعی چربی امگا 6 معروف به گاما لینولنیک اسید که در روغن گل مغربی وجود دارد.
با این حال، شواهد تحقیقاتی کافی وجود ندارد که ثابت کند این یا سایر اقدامات غذایی می‌تواند کاملا به رفع شوره سر کمک کند.
عوامل دیگر
عوامل دیگری که ممکن است خطر ابتلا به شوره سر را افزایش دهند عبارتند از:
- دمای شدید زمستان و احتمالاً ترکیبی از هوای سرد و گرمای بیش از حد اتاق‌ها
- برس زدن کم مو، زیرا برس زدن به حذف سلول‌های مرده پوست کمک می‌کند.
- فشار و استرس
- سن، زیرا شوره سر بیشتر در سنین نوجوانی و میانسالی رخ می‌دهد (اگرچه نوعی شوره سر که به عنوان کلاه گهواره‌ای شناخته می‌شود نیز در نوزادان رایج است.)
- عوامل هورمونی، زیرا در مردان شایع‌تر است.
چگونه از شر شوره سر خلاص شویم؟
برخی از درمان‌ها یک بیماری زمینه‌ای مانند پسوریازیس را هدف قرار می‌دهند. هدف برخی دیگر لایه‌برداری سلول‌های مرده پوست یا مقابله با تولید مخمر است که می تواند شوره سر را تحریک کند. استراتژی مناسب به سن فرد، هر گونه بیماری زمینه‌ای و شدت شوره سر بستگی دارد. برخی از تغییرات سبک زندگی که می‌توانند در بهبود شوره سر موثر باشند عبارتند از:
- مدیریت استرس
- اجتناب از محصولاتی که حاوی مواد شوینده و مواد شیمیایی خشن هستند.
- مرتب برس زدن موها
- پرسیدن از یک متخصص پوست در مورد استراتژی مناسب مراقبت از پوست سر و مو
همچنین خلاص شدن از شر شوره سر می‌تواند شامل مصرف داروهایی باشد که می‌توانید از طریق نسخه و بدون نسخه دریافت کنید. همچنین برخی از درمان‌های خانگی وجود دارد که می‌توانید امتحان کنید.
درمان‌های پزشکی شوره سر
بهترین راه برای از بین بردن شوره سر استفاده از شامپو شوره سر و درمان‌های پوست سر است. انجمن آکادمی پوست آمریکا (AAD) اقدامات زیر را برای بهبود شوره سر توصیه می‌کند:
- دستورالعمل مخصوص استفاده از هر محصول را دنبال کنید: از آنجایی که انواع مختلفی از شامپوهای درمان شوره سر وجود دارد، و هر کدام دستورالعمل‌های خاص خود را دارند، مهم است که دستورالعمل‌های محصول انتخابی خود را به دقت بخوانید و دنبال کنید. مطمئن شوید که می‌دانید آیا قرار است شامپو را برای مدت معینی قبل از شستن روی پوست سر خود بگذارید یا باید فوراً آن را بشویید.
-
ترکیبات معمولی شامپوهای شوره سر شامل کتوکونازول، سولفید سلنیوم، قطران زغال سنگ و پیریتیون روی است. این مواد معمولاً پوسته‌های شوره سر را از بین می‌برند یا با رشد بیش از حد قارچ مالاسزیا که ممکن است در ایجاد شوره نقش داشته باشد، مبارزه می‌کنند.
- انواع پوست و مو به مراقبت‌های متفاوتی نیاز دارند: افراد آفریقایی-آمریکایی ممکن است فقط یک بار در هفته نیاز به شستشو با شامپو شوره سر داشته باشند. مردم آسیایی آمریکایی و آن‌هایی که سفید پوست هستند ممکن است نیاز داشته باشند بین شامپوهای مختلف شوره سر که حاوی ترکیبات متفاوتی هستند یکی را جایگزین کنند تا بهترین نتیجه را به دست آورند. بهترین اقدام شما ممکن است صحبت با یک متخصص پوست باشد که می‌تواند بهترین محصولات را برای نوع مو و پوست شما و دفعات استفاده از آن‌ها توصیه کند.
شامپوهای شوره سر می‌توانند در دو نوع دارویی (که برای خرید نیاز به نسخه دارد) یا بدون نسخه در دسترس باشند. معمولاً این بدان معناست که مقدار دارو در شامپوهای دارویی بیشتر است.
درمان‌های خانگی شوره سر
اگر می‌خواهید قبل از روی آوردن به محلول‌های دارویی، برخی از درمان‌های طبیعی را امتحان کنید، می‌توانید گزینه‌های زیر را در نظر بگیرید:
- جوش شیرین: به آرامی آن را در حمام به پوست سر خود بمالید و پس از چند دقیقه آبکشی کنید.
- سرکه سیب: یک چهارم فنجان سرکه سیب را با یک چهارم فنجان آب مخلوط کنید. به مدت 15 دقیقه تا 1 ساعت روی موهای خود بمالید و سپس آبکشی کنید. این کار را دو بار در هفته انجام دهید.
- روغن نارگیل: 3 تا 5 قاشق چایخوری روغن نارگیل را به پوست سر خود بمالید و بگذارید 1 ساعت بماند. سپس موهای خود را با شامپو بشویید و آبکشی کنید.
- آب لیمو: 2 قاشق چایخوری آب لیمو را به پوست سر خود بمالید و بشویید. سپس یک قاشق چای خوری دیگر را با 1 فنجان آب مخلوط کنید. این کار را هر روز انجام دهید.
- آلوئه ورا: قبل از شستن موها به پوست سر خود بمالید.
- روغن زیتون: 10 قطره را به پوست سر خود بمالید. سر خود را با کلاه بپوشانید و یک شب بگذارید. صبح موهای خود را شامپو بزنید و بشویید.
چه موادی در درمان شوره سر موثر هستند؟
اکثر شامپوهای ضد شوره یا ضد قارچ حاوی حداقل یکی از مواد فعال زیر هستند:
- کتوکونازول یک ماده ضد قارچی است که برای هر سنی مناسب است.
- سولفید سلنیوم با کاهش تولید چربی‌های طبیعی غدد پوست سر به مدیریت شوره سر کمک می‌کند. همچنین خاصیت ضد قارچی دارد.
- زینک پیریتیون رشد مخمر را کند می‌کند.
- قطران زغال سنگ دارای یک عامل ضد قارچ طبیعی است و می‌تواند تولید سلول‌های اضافی پوست را کاهش دهد. در طول استفاده طولانی مدت، قطران زغال سنگ ممکن است موهای رنگ شده یا درمان شده را لکه‌دار کند. ممکن است حساسیت پوست سر به نور خورشید را افزایش دهد، بنابراین کاربران باید در بیرون از منزل از کلاه استفاده کنند. قطران زغال سنگ نیز ممکن است در دوزهای بالا سرطان‌زا باشد.
- اسید سالیسیلیک به حذف سلول‌های اضافی پوست کمک می‌کند.
- روغن درخت چای در بسیاری از شامپوها وجود دارد. این روغن خاصیت ضد قارچی و ضد باکتریایی دارد. اگر شامپو حاوی 5 درصد روغن درخت چای برای درمان شوره سر باشد، بی‌خطر و قابل تحمل است. قبل از استفاده روی کل سر ابتدا آنرا روی قسمتی از پوست تست کنید، چرا که برخی از افراد ممکن است به این ماده حساسیت داشته باشند.
نحوه استفاده از شامپو
اینکه فرد چقدر نیاز به استفاده از شامپوی دارویی دارد تا حدودی به نوع موی او بستگی دارد. آکادمی پوست آمریکا توصیه‌های زیر را برای استفاده از شامپو ارائه می‌دهد:
- افراد سیاه پوست یک بار در هفته با شامپوی شوره، سر را بشویند. از یک متخصص پوست بخواهند که یک گزینه مناسب را به آن‌ها پیشنهاد کنند.
- افراد سفیدپوست و آسیایی روزانه شامپو بزنند و هفته‌ای دو بار از شامپو شوره سر استفاده کنند. اگر یک شامپو کمکی نکرد، یکی دیگر را امتحان کنید.
- برخی از متخصصان پیشنهاد می‌کنند از شامپو به مدت یک ماه استفاده کنید تا ببینید آیا تاثیر دارد یا خیر.
- یک شامپوی خاص ممکن است با گذشت زمان تاثیرش کمتر شود. فردی که احساس می‌کند انتخابش در حال از دست دادن اثربخشی خود است، ممکن است بخواهد به شامپوی دیگری با ترکیب دیگری روی آورد.
شوره سر در مقابل خشکی پوست سر
ممکن است تشخیص تفاوت بین شوره سر و خشکی پوست سر دشوار باشد، زیرا هر دو می‌توانند به طور مشابه ظاهر شوند. هر دو می‌توانند باعث ایجاد پوسته پوسته و احساس خارش در پوست سر شوند.
اما در حالی که شوره سر به درماتیت سبورئیک مربوط می‌شود، خشکی پوست سر به سادگی به از دست دادن آب بیش از حد پوست مربوط می‌شود. این می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که مایعات کافی دریافت نکنید.
اما، ممکن است در اثر برخی محصولات مو که روی پوست سر استفاده می‌شوند، که چربی طبیعی پوست سر را از بین می‌برند، نیز رخ دهد. اگر در آب و هوای سرد و خشک زندگی می‌کنید، ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به خشکی پوست سر باشید. درمان خشکی پوست سر معمولاً شامل تغییر به یک شامپوی ملایم و بدون مواد دارویی است که تا حد امکان حاوی کمترین افزودنی است که ممکن است رطوبت را از پوست سر بگیرد.
چگونه از ایجاد شوره سر جلوگیری کنیم؟
در اینجا چند نکته که در جلوگیری از ایجاد شوره سر موثر است آورده شده است:
- بهداشت را خوب رعایت کنید: تمام تلاش خود را بکنید تا در برابر میل به لمس پوست سر خود مقاومت کنید، به خصوص اگر از قبل خارش داشته باشد. خاراندن می‌تواند تحریک را افزایش دهد و منجر به ایجاد یک چرخه معیوب شود. همچنین دست زدن به سر و خاراندن آن می‌تواند آلودگی‌ها را وارد پوست سر کند که این کار ممکن است موجب تشدید و بدتر شدن شوره سر گردد.
- شامپوی مناسب برای پوست سر خود را پیدا کنید: به اندازه کافی شامپو بزنید تا چربی‌های اضافی را از بین ببرد،نه چربی‌های طبیعی پوست را.
- استرس را کاهش دهید: استرس می‌تواند شوره سر را برای برخی افراد تشدید یا حتی بدتر کند. اگرچه مالاسزیا با استرس وارد پوست سر شما نمی‌شود، اما اگر سیستم ایمنی بدن ضعیف شود، این قارچ می‌تواند رشد کند، این دقیقا همان کاری است که استرس با بدن می‌کند. به پوست سر خود لطف کنید و استراحت کنید. سعی کنید یک پیاده روی ترمیمی یا تمرین یوگا انجام دهید. حتی نوشتن لیستی از رویدادهای استرس‌زا برای شما، ممکن است در کاهش استرس و سعی در دوری کردن از آن‌ها مفید باشد. بنویسید که آن‌ها چه هستند و چگونه بر شوره سر تأثیر می‌گذارند. به این ترتیب، می‌توانید تمام تلاش خود را برای جلوگیری از محرک‌های احتمالی در آینده انجام دهید.
- به موهای خود تنفس دهید: تحقیقات نشان می‌دهد که قرار گرفتن در فضای باز، به خصوص در جاهایی که هوا تازه‌تر است، می تواند به کاهش تجمع چربی در پوست سر کمک کند.
- پوست سر خود را ماساژ دهید: این همچنین ممکن است به جلوگیری از علائم شوره سر کمک کند.
- برس کشیدن: حداقل دو بار در روز موهای خود را زمانی که مرطوب است (نه خیس) برس بزنید.
- اصطکاک را محدود کنید: استفاده از کلاه و روسری، به ویژه آن‌هایی که از مواد مصنوعی ساخته شده‌اند را محدود کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
خبر خوب این است که بسیاری از موارد شوره سر را می‌توان با شامپوهای بدون نسخه (OTC) و اصلاح سبک زندگی به طور موثر درمان کرد. همانطور که گفته شد، شوره سر تنها دلیلی نیست که ممکن است دچار خارش پوست سر شوید. اگر برای مدت طولانی دچار شوره سر و یا خارش پوست سر هستید، ممکن است پسوریازیس، اگزما یا یک عفونت قارچی واقعی داشته باشید. در این موارد پزشک می‌تواند کمک کند. اگر خارش شما برطرف نشد یا پوست سرتان قرمز یا متورم شد، با پزشک خود صحبت کنید. همچنین بررسی کنید که آیا شامپوها کمکی می‌کنند، قرمزی و پوسته پوسته شدن به صورت یا سایر نواحی بدن شما سرایت کرده است یا خیر، و یا خارش باعث تداخل در زندگی روزمره شما شده است.
گاهی اوقات علائم می‌تواند نشان دهنده شرایط جدی‌تر دیگری مانند کراتوز اکتینیک (AKs) یا کچلی (کرم حلقه‌ای پوست سر) باشد، و بهتر است برای دریافت بهترین درمان معاینه شوید.
