- بیماری پیسی (Vitiligo) چیست؟
- بیماری پیسی چگونه پیشرفت میکند؟
- انواع بیماری پیسی چیست؟
- بیماری پیسی چقدر شایع است؟
- چه چیزی باعث ایجاد بیماری پیسی میشود؟
- آیا بیماری پیسی دردناک است؟
- آیا بیماری پیسی ارثی است؟
- علائم و نشانه های بیماری پیسی چیست؟
- چه مشکلاتی با بیماری پیسی مرتبط است؟
- بیماری پیسی چگونه تشخیص داده میشود؟
- چه بیماریهای دیگری شبیه بیماری پیسی هستند؟
- بیماری پیسی چگونه درمان میشود؟
- چگونه میتوان از بیماری پیسی جلوگیری کرد؟
- چشم انداز افراد مبتلا به بیماری پیسی چیست؟
- آیا بیماری پیسی کشنده است؟
- مواردی باید در مورد زندگی و کنار آمدن با بیماری پیسی بدانیم!
بیماری پیسی یک اختلال پوستی است که در آن نواحی سفید صاف (به نام ماکول یا لکهها) روی پوست فرد ظاهر میشود. به طور کلی از دست، ساعد، پا و صورت شروع میشود. در سراسر جهان، حدود 1٪ یا کمی بیشتر به بیماری پیسی مبتلا هستند.
جالب است بدانید مایکل جکسون اسطوره موسیقی پاپ نیز به بیماری پیسی مبتلا بوده است. تقریباً دو دهه پیش هنگامی که مایکل جکسون اذعان کرد که به اختلال رنگدانه مبتلا است، بیماری پیسی را در کانون توجه قرار داد. دلیل تغییر ظاهر وی در اواخر عمرش نیز انجام عملهای جراحی برای بهبود ظاهر پوستش بوده است.
بیماری پیسی (Vitiligo) چیست؟
بیماری پیسی یک اختلال پوستی است که باعث میشود پوست رنگ خود را از دست بدهد. نواحی سفید صاف (در صورتی که کمتر از 5 میلیمتر یا بزرگتر از آن باشد ماکول نامیده میشود) روی پوست فرد ظاهر میشود. اگر بیماری پیسی در محلی که دارای مو است رخ دهد، موهای بدن نیز ممکن است سفید شوند.
این وضعیت زمانی رخ میدهد که ملانوسیتها (سلولهای پوستی که ملانین تولید میکنند، ماده شیمیایی که به پوست رنگ میدهد یا رنگدانه) توسط سیستم ایمنی بدن از بین میروند.
بیماری پیسی چگونه پیشرفت میکند؟
بیماری پیسی معمولاً با چند لکه سفید کوچک شروع میشود که ممکن است به تدریج در طول چند ماه در بدن پخش شود. بیماری پیسی معمولاً از دستها، ساعد، پاها و صورت شروع میشود اما میتواند در هر قسمتی از بدن از جمله غشاهای مخاطی (پوشش مرطوب دهان، بینی، ناحیه تناسلی و رکتوم)، چشمها و داخل گوشها نیز ایجاد شود.
گاهی اوقات لکهها شروع به بزرگ شدن میکنند و گسترش ادامه پیدا میکند، اما معمولاً لکهها سالها در یک اندازه باقی میمانند. مکان ماکولهای کوچکتر با گذشت زمان تغییر پیدا میکند، زیرا مناطق خاصی از پوست رنگدانههای خود را از دست میدهند و دوباره به دست میآورند. بیماری پیسی از نظر میزان آسیبی که به پوست میزند متفاوت است، به طوری که برخی از بیماران مناطق کم رنگ پوست را تجربه میکنند و برخی دیگر با از دست دادن گسترده رنگ پوست مواجه میشوند.
انواع بیماری پیسی چیست؟
- کلی (Generalized): که رایجترین نوع آن است که لکهای زرد در نقاط مختلف بدن ظاهر میشوند.
- بخشی (Segmental): که به یک طرف بدن یا یک ناحیه مانند دستها یا صورت محدود میشود.
- مخاطی (Mucosal): که بر غشاهای مخاطی دهان و/یا اندام تناسلی تأثیر میگذارد.
- کانونی (Focal): که نوع نادری است که در آن لکههای زرد در ناحیه کوچکی قرار دارند و طی یک تا دو سال با الگوی خاصی پخش نمیشوند.
- تریکوم (Trichome): به این معنی که یک مرکز سفید یا بی رنگ، سپس ناحیهای با رنگدانه روشنتر و سپس ناحیهای از پوست معمولی رنگی وجود دارد.
- جهانی (Universal): یکی دیگر از انواع نادر پیسی، و نوعی که در آن بیش از 80 درصد پوست بدن فاقد رنگدانه است.
بیماری پیسی چقدر شایع است؟
بیماری پیسی در حدود 1٪ یا کمی بیشتر، از جمعیت در سراسر جهان رخ میدهد. بیماری پیسی همه نژادها و جنسیتها را به طور یکسان تحت تاثیر قرار میدهد. با این حال، در افرادی که پوست تیره تر دارند، بیشتر قابل مشاهده است. اگرچه بیماری پیسی میتواند در هر فردی در هر سنی ایجاد شود، اما بیشتر در افراد 10 تا 30 ساله ظاهر میشود. بیماری پیسی به ندرت در افراد خیلی جوان یا خیلی مسن ظاهر میشود.
چه چیزی باعث ایجاد بیماری پیسی میشود؟
اگرچه علل بیماری پیسی به طور کامل شناخته نشده است، اما تعدادی نظریه مختلف در مورد علت ایجاد این بیماری وجود دارد:
- اختلال خود ایمنی: سیستم ایمنی فرد مبتلا ممکن است آنتیبادیهایی ایجاد کند که ملانوسیتها را از بین میبرد.
- عوامل ژنتیکی: عوامل خاصی که ممکن است شانس ابتلا به بیماری پیسی را افزایش دهند میتوانند ارثی باشند. حدود 30 درصد موارد ابتلا به بیماری پیسی در خانوادهها مشاهده میشود.
- عوامل نوروژنیک: مادهای که برای ملانوسیتها سمی است ممکن است در انتهای عصب پوست منتشر شود.
- خود تخریبی: نقص در ملانوسیتها باعث تخریب خود آنها میشود.
- استرس: بیماری پیسی همچنین ممکن است در اثر برخی رویدادها، مانند استرس فیزیکی یا احساسی، ایجاد شود.
از آنجایی که به نظر میرسد هیچ یک از موارد بالا به تنهایی به طور کامل این وضعیت را توضیح نمیدهد، ممکن است ترکیبی از این عوامل باعث ایجاد بیماری پیسی شود.
آیا بیماری پیسی دردناک است؟
بیماری پیسی دردناک نیست. با این حال، شخص مبتلا میتواند آفتاب سوختگیهای دردناکی را در قسمتهای روشنتر پوست دریافت کند. محافظت از خود در برابر نور خورشید با اقداماتی مانند استفاده از کرم ضد آفتاب، دور ماندن از نور خورشید در ساعاتی که آفتاب با شدت بیشتری میتابد و پوشیدن لباسهای محافظ بسیار مهم است. برخی از افراد مبتلا به بیماری پیسی گزارش کردهاند که گاهی اوقات، از جمله قبل از شروع از بین رفتن رنگدانه، خارش پوست دارند.
آیا بیماری پیسی ارثی است؟
بیماری پیسی لزوما ارثی نیست. با این حال، حدود 30 درصد از افرادی که بیماری پیسی دارند، حداقل یکی از بستگان نزدیکشان نیز بیماری پیسی دارد.
چه مشکلاتی با بیماری پیسی مرتبط است؟
اگرچه بیماری پیسی عمدتاً یک بیماری مربوط به زیبایی است، افراد مبتلا به بیماری پیسی ممکن است مشکلات مختلفی را تجربه کنند. این مشکلات میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- از آنجایی که ماکولها فاقد ملانوسیت هستند، پوست افراد مبتلا به بیماری پیسی نسبت به سایر افراد به نور خورشید حساستر است، بنابراین به جای برنزه شدن، میسوزند.
- افراد مبتلا به بیماری پیسی ممکن است برخی ناهنجاریها در شبکیه چشم (لایه داخلی چشم که حاوی سلولهای حساس به نور است) و مقداری تغییر رنگ در عنبیه (قسمت رنگی چشم) داشته باشند. در برخی موارد، مقداری التهاب شبکیه یا عنبیه وجود دارد، اما بینایی معمولاً تحت تأثیر قرار نمیگیرد.
- افراد مبتلا به بیماری پیسی ممکن است بیشتر به سایر بیماریهای خودایمنی مبتلا شوند (که در آن سیستم ایمنی بدن باعث حمله به خود میشود)، مانند کمکاری تیروئید، دیابت، کمخونی خطرناک، بیماری آدیسون، پسوریازیس و آلوپسی آرهآتا. همچنین افراد مبتلا به بیماریهای خود ایمنی بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری پیسی هستند.
- افراد مبتلا به بیماری پیسی ممکن است در مورد پوست خود احساس خجالت یا اضطراب کنند. گاهی اوقات برخی افراد ممکن است برخورد نامناسبی با فرد مبتلا داشته باشند، خیره شوند یا چیزهای ناخوشایندی بگویند. این میتواند باعث شود فرد مبتلا به بیماری پیسی اعتماد به نفس پایینی پیدا کند. این به نوبه خود میتواند مشکلات اضطراب یا افسردگی ایجاد کند و باعث شود فرد مبتلا به این بیماری بخواهد منزوی شود. اگر این اتفاق افتاد، باید با ارائه دهنده مراقبتهای بهداشتی یا خانواده و دوستان خود صحبت کند تا به فرد در یافتن راه حل کمک کنند.
بیماری پیسی چگونه تشخیص داده میشود؟
در بیماری پیسی معمولاً لکههای سفید به راحتی روی پوست قابل مشاهده هستند. همچنین در صورت وجود، پزشک عمومی ممکن است از یک لامپ فرابنفش (UV) به نام لامپ وود استفاده کند تا پوست را با جزئیات بیشتری ببیند. فرد باید در یک اتاق تاریک باشد و لامپ در فاصله 10 تا 13 سانتیمتری از پوست وی قرار میگیرد. لکههای پیسی در زیر نور فرابنفش راحتتر دیده میشوند، که این به پزشک کمک میکند بیماری پیسی را از سایر بیماریهای پوستی، مانند پیتریازیس ورسیکالر (که در آن رنگدانهها به دلیل عفونت قارچی از بین میرود) تشخیص دهد.
چه بیماریهای دیگری شبیه بیماری پیسی هستند؟
بیماریهای دیگری نیز وجود دارند که باعث تغییر رنگ پوست یا از دست دادن رنگدانه میشود. این شامل:
- لوکودرمای شیمیایی (Chemical leukoderma): قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی صنعتی باعث آسیب به سلولهای پوست میشود و در نتیجه نواحی سفید خطی یا لکهدار روی پوست ایجاد میشود.
- قارچ ورسیکالر (Tinea versicolor): این عفونت مخمری میتواند لکههای تیرهای ایجاد کند که روی پوست روشن ظاهر میشود، یا لکههای روشنی که روی پوست تیرهتر ظاهر میشود.
- آلبینیسم (Albinism): این بیماری ژنتیکی به این معنی است که سطح ملانین کمتری در پوست، مو و یا چشم وجود دارد.
- پیتریازیس آلبا (Pityriasis alba): این عارضه با ایجاد نواحی قرمز و پوسته پوسته شدن پوست شروع میشود. افراد مبتلا به پیتریازیس آلبا لکههای گرد، بیضی شکل یا نامنظم پوست به رنگ صورتی کم رنگ یا قرمز دارند. لکهها معمولاً پوسته پوسته و خشک هستند.
بیماری پیسی چگونه درمان میشود؟
هیچ درمانی برای بیماری پیسی وجود ندارد. هدف از درمان پزشکی ایجاد یک رنگ پوست یکنواخت با بازگرداندن رنگ (رنگدانه مجدد) یا از بین بردن رنگ باقیمانده (دپیگمانتاسیون) است. درمانهای رایج شامل استتار درمانی، درمان رنگدانه مجدد، نور درمانی و جراحی است. مشاوره نیز ممکن است توصیه شود.
استتار درمانی:
- استفاده از کرم ضد آفتاب با SPF 30 یا بالاتر. همچنین کرم ضد آفتاب باید از پوست در مقابل اشعه ماوراء بنفش نوع A و B محافظت کند. استفاده از کرمهای ضد آفتاب، سوختگی ناشی از آفتاب را به حداقل میرساند و در نتیجه تضاد بین پوست آسیب دیده و نرمال را محدود میکند.
- آرایش به استتار نواحی فاقد رنگدانه کمک میکند.
- اگر بیماری پیسی روی موها تأثیر بگذارد با استفاده از رنگ مو میتوان تاثیرات ناشی از بیماری را پوشاند.
- در صورتی که بیماری گسترده باشد، میتوان از درمان دپیگمانتاسیون با داروی مونوبنزون استفاده کرد. این دارو روی لکههای رنگدانهای پوست اعمال میشود و آنها را سفید میکند تا با نواحی متاثر از بیماری پیسی مطابقت داشته باشد.
رپیگمانتاسیون درمانی:
- کورتیکواستروئیدها را میتوان به صورت خوراکی (به عنوان قرص) یا به صورت موضعی (به عنوان کرم روی پوست) مصرف کرد. نتایج ممکن است تا 3 ماه طول بکشد. پزشک بیمار را برای هر گونه عوارض جانبی، که میتواند شامل نازک شدن پوست یا استریا (ترک خوردگی پوست) در صورت استفاده طولانی مدت باشد، تحت نظر خواهد داشت.
- ویتامین D موضعی
- تعدیل کنندههای ایمنی موضعی مانند مهارکنندههای کلسینورین.
نور درمانی:
- استفاده از اشعه ماوراء بنفش باند باریک B (NB-UVB) برای درمان با این روش درمانی شخص مبتلا به بیماری پیسی به دو تا سه جلسه درمانی در هفته برای چندین ماه نیاز دارد.
- لیزر اگزایمر طول موجی از اشعه ماوراء بنفش نزدیک به باند باریک UVB ساطع میکند. این برای بیمارانی که ضایعات گسترده یا بزرگ ندارند بهتر است زیرا در این روش درمانی نور به مناطق کوچک و هدفمند تابانده میشود.
- ترکیب پسورالن خوراکی و UVA (PUVA) برای درمان مناطق وسیعی از پوست مبتلا به پیسی استفاده میشود. گفته میشود که این درمان برای افراد مبتلا به بیماری پیسی در نواحی سر، گردن، تنه، بازوها و پاها بسیار موثر است.
عمل جراحي:
- پیوندهای پوستی اتولوگ (از بیمار): پوست از یک قسمت بیمار گرفته میشود و برای پوشاندن قسمت دیگر استفاده میشود. عوارض احتمالی عبارتند از: جای زخم، عفونت یا شکست در رنگدانه. این را میتوان پیوند کوچک نیز نامید.
- میکروپیگمنتیشن: نوعی خالکوبی که معمولاً روی لب افراد مبتلا به بیماری پیسی اعمال میشود.
مشاوره:
بیماری پیسی میتواند باعث ایجاد ناراحتی روانی شود و این توانایی را دارد که بر دیدگاه و تعاملات اجتماعی فرد تأثیر بگذارد. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است پزشک به فرد مبتلا پیشنهاد دهد که یک مشاور پیدا کند یا در یک گروه پشتیبانی شرکت کند.
چگونه میتوان از بیماری پیسی جلوگیری کرد؟
از آنجایی که هیچ کس به طور قطع نمیداند که چه چیزی باعث ایجاد بیماری پیسی میشود، هیچ کس نمیتواند بگوید که چگونه میتوان از آن پیشگیری کرد. به طور کلی، برای همه هوشمندانه است که عادات ایمن قرار گرفتن در معرض نور خورشید را رعایت کنند و از پوست خود به خوبی مراقبت کنند.
چشم انداز افراد مبتلا به بیماری پیسی چیست؟
حدود 10 تا 20 درصد از افرادی که به بیماری پیسی مبتلا هستند، رنگ پوست خود را به طور کامل به دست میآورند. افرادی که بیشترین شانس را برای به دست آوردن رنگ پوست دارند، افرادی هستند که جوان هستند و بیماری پیسی در کمتر از شش ماه در پوست آنها به اوج خود میرسد و عمدتاً در ناحیه صورت قرار دارد. افرادی که کمتر احتمال دارد رنگ پوست خود را به دست آورند، کسانی هستند که در اواخر زندگی به بیماری پیسی مبتلا میشوند و بیماری لبها و اندامهای آنها، به خصوص دستها، را تحت تاثیر قرار میدهد.
آیا بیماری پیسی کشنده است؟
نه. و به هیچ وجه مسری نیست.
مواردی باید در مورد زندگی و کنار آمدن با بیماری پیسی بدانیم!
در مطالعه در مورد بیماری پیسی، ممکن است در بسیاری از جاها این طرز فکر را پیدا کنید که ” بیماری پیسی تهدید کننده زندگی نیست، اما زندگی را تغییر و آن را تحت تاثیر قرار میدهد.” این واقعیت که بیماری پیسی در طول زمان ایجاد میشود یکی از دلایل این امر است. عامل دیگر این است که بسیاری از جوامع معتقدند ظاهر بسیار مهم است و باید از متفاوت بودن اجتناب کرد. این اغلب برای زنان بسیار صادق است. برای همه مهم است که مراقب سلامتی خود باشند. آموزش افراد در مورد بیماری پیسی و یافتن پزشکی که واقعاً در مورد این بیماری و گزینههای درمانی آن تخصص دارد، کلیدی است. همچنین آگاه کردن سایر افراد در مورد این بیماری نیز بسیار مهم است، چرا که ممکن است خیلی از افراد فکر کنند که این بیماری مسری است و برخورد نادرستی با افراد مبتلا به این بیماری داشته باشند.