آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- لک پوستی چیست؟
- انواع لک
- لک ناشی از آکنه
- لک ناشی از جوش‌های نوک تیز یا پاپول‌ها (Papule)
- لک ناشی از جوش‌های کلوخی یا ندول‌ها (Nodule)
- لک‌های ناشی از پیری (لک کبدی)
- لک‌های ناشی از پوسچول (Pustule)
- لک‌های ناشی از موی زیرپوستی
- لک‌های مادرزادی
- لک ملاسما
- لک‌های سرطانی
- لک‌های ناشی از کیست
- لک‌های هایپرپیگمانتاسیون
- چه چیزی باعث ایجاد لک می‌شود؟
- راهنمای رنگ لک‌ها
- نحوه درمان لک‌ها
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
لک‌ها تبعیض قائل نمی‌شوند. آن‌ها یک نگرانی پوستی برای هر جنسیت، هر قومیت و هر گروه سنی هستند. اگر در حال خواندن این مطلب هستید، احتمالاً برای یافتن درمانی برای لک‌ها اینجا هستید. اما، اولین قدم برای درمان و خلاص شدن از شر لک‌ها، شناخت انواع لک‌های پوستی است. (به این فکر کنید: زمانی که سرماخوردگی ممکن است آنفولانزا باشد، سعی نمی‌کنید آن را درمان کنید.)
در ادامه به تشریح انواع لک‌های پوست و روش‌های درمانی آن‌ها می‌پردازیم.
لک پوستی چیست؟
لک به هر نوع علامت، لکه، تغییر رنگ یا نقصی گفته می‌شود که روی پوست ظاهر شود. لکه‌های صورت ممکن است ناخوشایند و از نظر عاطفی ناراحت کننده باشند و باعث کاهش اعتماد بنفس افراد شوند، اما اکثر آن‌ها خوش خیم هستند و تهدید کننده زندگی نیستند. با این حال، برخی از لک‌ها می‌توانند نشانه سرطان پوست باشند. استفاده از برخی درمان‌های پزشکی یا استفاده از داروهای خانگی ممکن است به بهبود ظاهر لک‌ها کمک کند.
انواع لک
“لک” یک اصطلاح گسترده است که به هر نوع علامت پوستی اشاره دارد. انواع مختلفی از لک‌ها وجود دارد:
لک ناشی از آکنه
آکنه یک مشکل پوستی شایع است. آکنه می‌تواند به شکل‌های زیر ظاهر شود:
- لک‌های برآمده و ملتهب پوست که در پوست روشن قرمز و در پوست تیره قهوه‌ای یا بنفش به نظر می‌رسند.
- پوسته‌ها یا پلاک‌های سفید نقره‌ای روی لک‌های قرمز یا پوسته‌های خاکستری روی لک‌های بنفش و قهوه‌ای
- پوست خشک که ممکن است ترک بخورد و خونریزی کند.
- درد اطراف لک‌ها
- احساس خارش و سوزش در اطراف لک‌ها
- ناخن‌های ضخیم و سوراخ‌دار
- مفاصل دردناک و متورم
آکنه زمانی ایجاد می‌شود که سبوم (چربی)، باکتری یا آلودگی راه فولیکول‌های مو را مسدود کند. آکنه گاهی اوقات می‌تواند لکه‌های تیره، جوش‌های پوستی یا جای زخم و اسکار را روی پوست ایجاد کند. این‌ها هم از انواع لک هستند. تصور می‌شود تغییرات هورمونی در شکل‌گیری آکنه نقش دارد. استرس همچنین ممکن است با افزایش تولید سبوم، آکنه را بدتر کند، اگرچه دلیل اصلی این وضعیت در نظر گرفته نمی‌شود.
لک ناشی از جوش‌های نوک تیز یا پاپول‌ها (Papule)
پاپول‌ها ضایعات پوستی کوچک با انواع مختلف هستند. آن‌ها معمولاً حدود 1 سانتی‌متر قطر دارند. رنگ آن‌ها می‌تواند از صورتی تا قهوه‌ای متغیر باشد. گاهی اوقات به جوش‌ها پاپول نیز گفته می‌شود. پاپول‌ها می‌توانند به صورت جداگانه یا خوشه‌ای ایجاد شوند و می‌توانند به هر شکلی باشند. نمونه‌هایی از پاپول‌ها عبارتند از:
- بثورات آبله مرغان
- اگزما
- درماتیت
پسوریازیس و زونا نیز ممکن است باعث ایجاد پاپول شوند.
لک ناشی از جوش‌های کلوخی یا ندول‌ها (Nodule)
ندول‌ها مجموعه‌ای از بافت هستند. آن‌ها بزرگتر از پاپول هستند، معمولاً 1 تا 2 سانتی‌متر قطر دارند. ندول‌ها می‌توانند در هر سطحی از پوست ایجاد شوند. رنگ آن‌ها می‌تواند از رنگ گوشتی تا قرمز متفاوت باشد. پلاک‌های پوستی و زگیل نمونه‌هایی از ندول‌ها هستند.
لک‌های ناشی از پیری (لک کبدی)
این لک‌های کوچک و تیره می‌توانند در هر ناحیه‌ای از بدن که در معرض نور خورشید قرار گرفته‌اند ایجاد شوند. آن‌ها بیشتر در افراد بالای 50 سال شایع هستند، اما می‌توانند در افراد جوان‌تر نیز رخ دهند. لک‌های پیری نوعی هیپرپیگمانتاسیون هستند.
لک‌های ناشی از پوسچول (Pustule)
پوسچول‌ها برآمدگی‌های پر از مایع یا چرک هستند. جوش‌های سرسفید و تاول‌های آبله مرغان از انواع پوسچول‌ها هستند. سایر شرایطی که ممکن است باعث ایجاد پوسچول شوند عبارتند از گال و روزاسه، یک بیماری شایع پوستی که با تاول‌ها و رگ‌های خونی قابل مشاهده مشخص می‌شود.
لک‌های ناشی از موی زیرپوستی
تکنیک‌های رفع موهای زائد، مانند موچین، اپیلاسیون یا اصلاح، گاهی اوقات می‌تواند منجر به رشد موهای زائد زیرپوستی شود. این‌ها موهایی هستند که ممکن است در داخل پوست رشد کنند و به دام بیفتند. این می‌تواند باعث ایجاد یک برآمدگی قرمز روی پوست شود. افرادی که موهای مجعد دارند ممکن است نسبت به افرادی که موهای صاف دارند بیشتر مستعد ابتلا به موهای زیر پوستی باشند. موهای رشد کرده همچنین می‌توانند به کیست‌های مویی بزرگ و چرکی تبدیل شوند. از نظر ظاهری می‌توانند قرمز، زرد یا سفید باشند. آن‌ها ممکن است هنگام لمس کردن ناراحت کننده یا دردناک باشند.
لک‌های مادرزادی
خال‌های مادرزادی معمولاً یا در بدو تولد یا اندکی پس از آن رخ می‌دهند. آن‌ها می‌توانند از نظر ظاهر، اندازه، شکل و رنگ متفاوت باشند. خال‌ها و خال لکه شرابی انواعی از خال‌های مادرزادی هستند که معمولاً تا آخر عمر باقی می‌مانند. انواع دیگر، مانند همانژیوم و لک‌های سالمون، به مرور زمان محو می‌شوند.
لک ملاسما
ملاسما در دوران بارداری بسیار شایع است. این یک بیماری پوستی است که با لک‌های قهوه‌ای مشخص می‌شود. این می‌تواند با قرار گرفتن در معرض نور خورشید و تغییرات هورمونی ایجاد شود.
لک‌های سرطانی
انواع مختلفی از سرطان پوست وجود دارد، از جمله:
- کارسینوم سلول بازال
- سرطان سلول سنگفرشی
- ملانوم بدخیم
سرطان‌های پوست می‌توانند از نظر ظاهر و رنگ متفاوت باشند. برخی از انواع سرطان پوست مانند خال‌های تیره با حاشیه‌های نامنظم به نظر می‌رسند. برخی دیگر شبیه دلمه‌های زرد یا برآمدگی‌های قرمز رنگ هستند. فقط پزشک می‌تواند با اطمینان بگوید که آیا یک لک سرطانی است یا خیر.
لک‌های ناشی از کیست
انواع مختلفی از کیست‌ها وجود دارد. آن‌ها عبارتند از:
- کیست‌های اپیدرموئید
- کیست‌های گانگلیونی
- کیست‌های چربی
کیست‌ها کیسه‌های خوش‌خیم (غیر سرطانی) هستند که حاوی ماده‌ای مایع مانند هستند. آن‌ها ممکن است به صورت برآمدگی‌هایی با اندازه‌های مختلف روی یا زیر پوست ظاهر شوند. آن‌ها اغلب گرد هستند.
لک‌های هایپرپیگمانتاسیون
تولید بیش از حد ملانین می‌تواند باعث ایجاد رنگ ناهموار پوست یا لک‌های تیره شود. علل هایپرپیگمانتاسیون عبارتند از:
- قرارگیری در معرض نور خورشید
- اسکار آکنه
- تغییرات هورمونی، مانند دوران بارداری
چه چیزی باعث ایجاد لک می‌شود؟
ویروس‌ها
برخی از لک‌ها، مانند تبخال، توسط ویروس‌هایی مانند HSV-1 ایجاد می‌شوند. ویروس واریسلا زوستر (VZV) باعث آبله مرغان می‌شود.
عفونت‌ها
انواع خاصی از عفونت‌های پوستی می‌توانند باعث ایجاد لک روی پوست شوند. یکی از این عفونت‌ها مالاسزیا فولیکولیت (آکنه قارچی)، عفونت در فولیکول‌های مو است. این عارضه به دلیل رشد بیش از حد مخمر ایجاد می‌شود و باعث ایجاد پوسچول می‌شود.
ژنتیک
آکنه ممکن است یک پیوند با ژنتیک داشته باشد. برخی از شرایط ارثی نیز می‌توانند باعث ایجاد لک شوند. این شامل:
- بیماری داریر: در این بیماری لک‌های زگیل مانندی روی پوست ایجاد می‌شود که چرب، بدبو و به سختی قابل لمس هستند.
- گانگلیوزیدوز نوع 3 بزرگسالان: این یک بیماری نادر و ارثی است که باعث ایجاد لک‌های غیرسرطانی در پایین تنه می‌شود.
- بیماری فابری: این یک اختلال ارثی است که شامل یک جهش ژنی است. گروه‌های کوچک لک‌های تیره و قرمز یک علامت این بیماری هستند.
قرارگیری در معرض نور خورشید
قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه‌های مضر فرابنفش (UV) خورشید می‌تواند باعث سرطان پوست، هایپرپیگمانتاسیون و سایر اشکال آسیب پوست شود.
منافذ مسدود شده
تولید بیش از حد چربی توسط غدد چربی می‌تواند باعث ایجاد لک شود. تغییرات هورمونی اغلب باعث این تولید بیش از حد می‌شود، مانند بلوغ. چربی اضافی می‌تواند با سلول‌های مرده پوست، آلودگی یا باکتری‌ها مخلوط شود. این باعث ایجاد جوش، پوسچور، جوش سرسیاه و سرسفید می‌شود. منافذ ممکن است با محصولات آرایشی، ضد آفتاب یا مرطوب‌کننده‌ها مسدود شوند. به دنبال محصولاتی باشید که دارای برچسب غیرکومدوژنیک هستند. این‌ها طوری طراحی شده‌اند که منافذ را مسدود نکنند. محصولات آرایش مو نیز اگر با صورت تماس پیدا کنند می‌توانند منافذ را مسدود کنند. سموم محیطی مانند آلوگی هوا، دود و … می‌توانند روی پوست بنشینند، با چربی صورت مخلوط شوند و منافذ را مسدود کنند. همچنین با دست زدن به صورت نیز آلودگی و باکتری را به صورت منتقل می‌شوند.
رژیم غذایی
آنچه می‌خورید ممکن است روی پوست شما تأثیر بگذارد. آلرژی‌های غذایی و درماتیت تماسی هر دو می‌توانند باعث تحریک و برآمدگی پوست شوند. محصولات لبنی، مانند شیر بدون چربی، ممکن است باعث ایجاد آکنه در برخی افراد شود. رژیم‌های غذایی سرشار از قند و کربوهیدرات‌های ساده نیز ممکن است منجر به لک شود.
داروها
برخی از داروهای تجویزی و بدون نسخه (OTC) ممکن است باعث ایجاد آکنه به عنوان یک عارضه جانبی شوند. این‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- کورتیکواستروئیدها
- استروئیدهای آندروژنیک
- لیتیوم
- داروهای ضد تشنج
راهنمای رنگ لک
رنگ لک‌ها ممکن است سرنخ‌هایی در مورد علت آن‌ها ارائه دهد.
- قرمز: بسیاری از انواع لک‌ها بر روی پوست قرمز ظاهر می شوند. این رنگ از لک در اثر موارد زیر ایجاد می‌شود:
- جوش‌ها
- پوسچول
- آکنه روزاسه
- واکنش های آلرژیک
- موهای زیر پوستی
- تبخال
- انواع خاصی از سرطان پوست نیز ممکن است قرمز به نظر برسند.
- رنگ قهوه‌ای: سرطان‌های پوست، مانند ملانوم بدخیم، می‌توانند قهوه‌ای تیره یا سیاه به نظر برسند. برخی از خال‌های مادرزادی و هایپرپیگمانتاسیون ممکن است قهوه‌ای باشند. ملاسما باعث ایجاد لک‌های قهوه‌ای یا قهوه‌ای مایل به خاکستری روی پوست می‌شود.
- مشکی: ملانوم بدخیم به صورت یک لک تیره رنگ ظاهر می‌شود. جوش‌های سرسیاه ممکن است با هاله‌ای قرمز احاطه شوند یا به سادگی به صورت نقاط برجسته و سیاه ظاهر شوند.
- سفید: جوش‌های سرسفید و انواع خاصی از عفونت‌های قارچی به صورت لک‌های سفید ظاهر می‌شوند.
نحوه درمان لک‌ها
درمان باید بر اساس علت لک تعیین شود. اگر لک‌های شما با درمان خاصی بدتر شد، استفاده از آن را متوقف کرده و با پزشک خود صحبت کنید.
داروهای آکنه
بسیاری از محصولات OTC وجود دارند که می‌توانند به کاهش یا از بین بردن جوش‌ها، جوش‌های سرسفید و سرسیاه کمک کنند. قبل از اینکه بهترین درمان را برای خود پیدا کنید، ممکن است مجبور شوید چندین مورد را آزمایش کنید. این‌ها شامل اسکراب‌های صورت، جمع‌کننده‌ها و ژل‌های موضعی هستند. اگر آکنه شما به محلول‌های OTC پاسخ نمی‌دهد، ممکن است پزشک آنتی بیوتیک‌های خوراکی یا داروهای موضعی تجویز کند.
اسید سالیسیلیک
محصولات حاوی اسید سالیسیلیک می‌توانند به باز کردن منافذ کمک کنند.
کرم هیدروکورتیزون
کرم‌های موضعی می‌توانند واکنش‌های آلرژیک و تحریکات را کاهش دهند. آن‌ها همچنین ممکن است برای کاهش موهای رشد کرده مفید باشند. از روش‌های حذف موهای زائد در طول درمان خودداری کنید.
محافظت در برابر آفتاب
کرم‌های ضد آفتاب، لباس‌های ضد آفتاب، عینک آفتابی و کلاه، قرار گرفتن در معرض اشعه‌های UVA و UVB را کاهش می‌دهند. این می‌تواند به محافظت از پوست در برابر آسیب‌های اضافی کمک کند.
روش‌های درمانی برای هایپرپیگمانتاسیون
چندین روش وجود دارد که می‌تواند لک‌های پیری را از بین ببرد. این شامل:
- میکرودرم ابریژن
- لیزر درمانی
- لایه‌برداری شیمیایی
- سرما درمانی
- کرم برای هایپرپیگمانتاسیون
کرم‌های تجویزی حاوی هیدروکینون ممکن است به روشن شدن لک‌های پیری، اسکار آکنه و ملاسما کمک کنند. آن‌ها با کند کردن تولید ملانین کار می‌کنند.
پاکسازی پوست
پاکسازی منظم صورت، بدن و مو می‌تواند به از بین بردن چربی اضافی، آلودگی و باکتری‌های روی پوست کمک کند. اما زیاده روی نکنید با پاکسازی بیش از حد می‌توانید پوست خود را بیشتر تحریک کنید.
درمان‌های طبیعی
لک‌هایی که ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای نیستند را می‌توان با درمان‌های خانگی درمان کرد. این درمان‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- فندق افسونگر (ماده طبیعی که رطوبت پوست را حفظ می‌کند و مانع از خشکی پوست می‌شود و نقش موثری هم در از بین بردن آکنه‌ها ایفا می‌کند.)
- آلوئه ورا
- سرکه سیب
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
لک‌ها گاهی اوقات می‌توانند نشانه یک بیماری جدی باشند که نیاز به مراجعه به پزشک دارد. لک‌ها همچنین می‌توانند منجر به ناراحتی عاطفی و کاهش اعتماد بنفس شوند، به خصوص اگر به یک بیماری مزمن تبدیل شوند.
اگر تغییرات زیر در لک‌ها مشاهده شوند حتما باید به پزشک مراجعه کرد:
- تغییر در اندازه یا رنگ
- شروع به خونریزی کردن
- دارای مرزهای نامنظم
این‌ها ممکن است نشانه‌های سرطان پوست باشند.
اگر لک‌های ناشی از یک ویروس مانند تبخال یا آبله مرغان باشد، پزشک می‌تواند با ارائه یا توصیه درمانی به سرعت بهبودی کمک کند.
پاپول‌ها، ندول‌ها و پوسچول‌ها می‌توانند نشانه‌های دردناک عفونت پوست باشند. پزشک ممکن است آنتی بیوتیک‌های خوراکی یا موضعی و همچنین انواع دیگر داروها مانند رتینوئیدهای موضعی را تجویز کند.
اگر لک‌های ناشی از موهای زیرپوستی دارید که به درمان خانگی پاسخ نمی‌دهند، پزشک ممکن است بتواند آن ناحیه را تمیز کند، موها را آزاد کرده و لک را از بین ببرد.
