آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- کورتیکواستروئید (کورتون) چیست؟
- کورتیکواستروئیدها (کورتون) چه مشکلاتی را درمان می‌کنند؟
- انواع کورتیکواستروئیدها
- کورتیکواستروئیدها در مقایسه با استروئیدهای آنابولیک
- کورتیکواستروئیدهای رایج
- عوارض جانبی کورتیکواستروئیدها چیست؟
- ملاحظات دیگر مصرف کورتیکواستروئیدها
- تداخلات کورتیکواستروئیدها
- نکاتی برای به حداقل رساندن عوارض جانبی کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدها (کورتون)، مانند پردنیزون و کورتیزون، دسته‌ای از داروهایی هستند که می‌توانند به طور موثر التهاب را کاهش دهند. با این حال، آن‌ها همچنین باعث ایجاد طیف وسیعی از عوارض جانبی می‌شوند که استفاده از آن‌ها را محدود می‌کند.کورتون‌ها همچنین یکی از داروهای مورد علاقه پزشکان پوست و مو هستند. آن‌ها ممکن است برخی از مشکلات مربوط به پوست و مو را درمان کنند، اما عوارض جانبی بسیاری نیز دارند. کورتیکواستروئیدها با داروهای تقویت کننده عملکردی که برخی از ورزشکاران و بدنسازان استفاده می‌کنند متفاوت هستند. این‌ها استروئیدهای آنابولیک هستند.
در این مقاله نگاهی به انواع کورتیکواستروئیدها و کاربرد آن‌ها می‌اندازیم. ما همچنین نحوه عملکرد این داروها و خطرات و عوارض احتمالی استفاده از آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
کورتیکواستروئید (کورتون) چیست؟
کورتیکواستروئیدها یا همان کورتون دسته‌ای از داروهای ساخت انسان یا مصنوعی هستند که تقریباً در هر تخصص پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. آن‌ها با کاهش تولید برخی مواد شیمیایی، التهاب را در بدن کاهش می‌دهند. در دوزهای بالاتر، کورتیکواستروئیدها همچنین فعالیت سیستم ایمنی را کاهش می‌دهند.
کورتیکواستروئیدها شبیه کورتیزول هستند، هورمونی که به طور طبیعی توسط غدد فوق کلیوی بدن ما تولید می‌شود. کورتیزول یک بازیگر اصلی در طیف وسیعی از فرآیندهای بیولوژیکی از جمله متابولیسم، پاسخ ایمنی و استرس است.
از آنجایی که کورتیکواستروئیدها تورم و تحریک را کاهش می‌دهند، پزشکان اغلب آن‌ها را برای درمان بیماری‌هایی مانند آسم، کهیر یا لوپوس تجویز می‌کنند. کورتیکواستروئیدها می‌توانند علائم را به میزان قابل توجهی تسکین دهند، اما خطر عوارض جانبی جدی را به همراه دارند، به خصوص اگر طولانی مدت استفاده شوند.
کورتیکواستروئیدها (کورتون) چه مشکلاتی را درمان می‌کنند؟
کورتیکواستروئیدها برای درمان همه چیز از آلرژی‌های فصلی گرفته تا التهاب اندام‌های تهدید کننده زندگی استفاده می‌شوند. مشکلاتی که پزشکان اغلب برای درمان آن‌ها کورتیکواستروئیدها را تجویز می‌کنند عبارتند از:
- آسم
- تب یونجه
- کهیر
- اگزما
- بیماری انسداد مزمن ریه (COPD)
- نقرس
- لوپوس
- بیماری التهابی روده
- اسکلروز چندگانه
- پسوریازیس
بیماری‌های خودایمنی اغلب با این دسته از داروها درمان می‌شوند. گاهی اوقات سیستم ایمنی به درستی کار نمی‌کند و به اندام‌ها، استخوان‌ها یا بافت‌های بدن حمله می‌کند. کورتیکواستروئیدها می‌توانند التهاب را کاهش داده و از آسیب جلوگیری کنند. آن‌ها همچنین بر نحوه عملکرد گلبول‌های سفید تأثیر می‌گذارند و فعالیت سیستم ایمنی را کاهش می‌دهند. هنگامی که در فرد مبتلا به بیماری خودایمنی، آرتروز روماتوئید شعله‌ور می‌شود، تزریق کورتیکواستروئید می‌تواند تسکین سریع مفصل ملتهب را حاصل کند.
بیماری آدیسون زمانی رخ می‌دهد که بدن شما کورتیزول کافی تولید نمی‌کند و باعث ضعف و خستگی و علائم دیگر می‌شود. کورتیکواستروئیدها می‌توانند این شرایط را بهبود بخشند.
همچنین در افرادی که به تازگی پیوند عضو انجام داده‌اند، کورتیکواستروئیدها به سرکوب سیستم ایمنی کمک می‌کنند تا احتمال دفع عضو توسط بدن کاهش یابد.
انواع کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدها می‌توانند سیستمیک یا موضعی باشند. استروئیدهای موضعی بخش خاصی از بدن را هدف قرار می‌دهند. آن‌ها را می‌توان از طریق موارد زیر استعمال کرد:
- کرم‌ها و پمادهای پوستی
- قطره چشم
- قطره گوش
- استنشاقی‌ها
استروئیدهای سیستمیک از طریق خون حرکت می‌کنند تا به قسمت‌های بیشتری از بدن کمک کنند. آن‌ها را می توان از طریق موارد زیر استفاده کرد:
- داروهای خوراکی
- تزریق به عضله
- خط داخل وریدی (IV)
استروئیدهای موضعی برای درمان بیماری‌هایی مانند آسم یا کهیر استفاده می‌شود. استروئیدهای سیستمیک شرایطی مانند لوپوس و ام اس را درمان می‌کنند.
در میان بیماران بستری شده با کرونا که نیاز به درمان با اکسیژن دارند، تجویز کورتیکواستروئیدهای سیستمیک میزان مرگ و میر را کاهش می دهد.
کورتیکواستروئیدها در مقایسه با استروئیدهای آنابولیک
در حالی که هر دو “استروئید” نامیده می‌شوند، آن‌ها یکسان نیستند. استروئیدهای آنابولیک بر پایه هورمون رشد انسانی تستوسترون هستند. آن‌ها را می‌توان به طور مؤثر در درمان جایگزینی هورمونی یا برای درمان اختلالات رشد و سایر بیماری‌ها استفاده کرد. با این حال، استروئیدهای آنابولیک اغلب در دوزهای بالا توسط ورزشکاران و عموم مردم برای افزایش عضله، مورد استفاده قرار گرفته است. در این کاربرد، آن‌ها را داروهای تقویت کننده عملکرد می‌نامند. مصرف استروئیدهای آنابولیک در تمامی مسابقات ورزشی ممنوع است.
کورتیکواستروئیدهای رایج
تعدادی کورتیکواستروئید موضعی و سیستمیک وجود دارد. بیشتر این داروها به صورت خوراکی، موضعی و تزریقی وجود دارند. برخی از نام های عمومی و تجاری رایج عبارتند از:
- پردنیزون (دلتالون، پردنیکوت، کوتولون)
- پردنیزولون (اوراپرد، اومنی پرد)
- کورتیزون (کورتون)
- هیدروکورتیزون (کورتف، هیدروکورت)
- تریامسینولون (آریستوکورت)
- دگزامتازون (دکادرون)
- مومتازون (اسپری ناسونکس)
همانطور که می‌بینید، کورتیکواستروئیدها یک گروه همه کاره از داروها هستند. دوزها بسته به شرایط فرد توسط پزشک تعیین می‌شود و برای هر فرد متفاوت است.
عوارض جانبی کورتیکواستروئیدها چیست؟
برخی از عوارض جانبی ممکن است با استروئیدهای موضعی، استنشاقی و تزریقی رخ دهد. با این حال، بیشتر عوارض جانبی ناشی از استروئیدهای خوراکی است. همه انواع کورتیکواستروئیدها می‌توانند فرد را در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های قارچی قرار دهند. برخی نیز ممکن است باعث افزایش قند خون یا هایپرگلیسمی شوند. عوارض جانبی استروئیدهای خوراکی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آتروفی پوست و عضله
- افزایش خطر ابتلا به عفونت‌ها
- فشار خون بالا
- تغییرات خلقی یا رفتاری
- پوکی استخوان
- گلوکوم
- دیابت
- نازک شدن پوست
- ایجاد استریا یا استرچ مارک روی پوست
همچنین استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها با موارد زیر همراه است:
- افزایش وزن
- تورم یا پف صورت (احتباس مایعات)
- افسردگی
- تهوع و استفراغ
- انواع دیگر سوزش معده
- شکستگی استخوان
عوارض جانبی کورتیکواستروئیدهای استنشاقی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سرفه
- مشکل در صحبت کردن (دیسفونی)
- برفک دهان
عوارض جانبی کورتیکواستروئیدهای موضعی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آکنه
- آکنه روزاسه
- آتروفی
- ایجاد استریا یا استرچ مارک روی پوست
- درماتیت اطراف دهان
- تاخیر در بهبود زخم (نادر)
عوارض جانبی کورتیکواستروئیدهای تزریقی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد موقت
- از دست دادن رنگ پوست در محل تزریق
- قند خون بالا
- گُر گرفتگی صورت
- بیخوابی
- عفونت
همه افراد با مصرف کورتیکواستروئیدها دچار عوارض جانبی نمی‌شوند. اگر کورتیکواستروئیدها با دوز بالا در مدت زمان طولانی مصرف شوند، احتمال بروز عوارض جانبی بیشتر است.
ملاحظات دیگر مصرف کورتیکواستروئیدها
مهم است که با پزشک خود در مورد مزایا و معایب استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدی صحبت کنید. کورتیکواستروئیدها می‌توانند یک درمان تغییر دهنده زندگی یا حتی نجات دهنده باشند، اما استفاده طولانی مدت به ویژه می‌تواند خطرات جدی برای سلامتی ایجاد کند. در اینجا چند عارضه مرتبط با مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئید آورده شده است:
- بزرگسالان و افراد مسن بیشتر احتمال دارد به مشکلات فشار خون بالا و پوکی استخوان مبتلا شوند. زنان شانس بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان دارند.
- کودکان ممکن است کاهش رشد را تجربه کنند. از آنجایی که کورتیکواستروئیدها سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند، می‌توانند عفونت‌هایی مانند سرخک یا آبله مرغان را نیز شدیدتر کنند.
- افراد باردار یا شیرده باید با احتیاط از استروئیدها استفاده کنند. این داروها می‌توانند از والدین به کودک در رحم یا از طریق شیردهی منتقل شوند. با این حال، اکثر داروهای استنشاقی و تزریقی کورتیکواستروئید ایمن در نظر گرفته می‌شوند.
تداخلات کورتیکواستروئیدها
برخی شرایط پزشکی ممکن است بر استفاده از یک داروی کورتیکواستروئیدی تأثیر بگذارد. در صورت داشتن هر گونه بیماری از قبل به پزشک خود اطلاع دهید. بسیار مهم است که اگر به موارد زیر مبتلا هستید حتما پزشک را در جریان بگذارید:
- HIV یا ایدز
- عفونت هرپس سیمپلکس چشم
- بیماری سل
- مشکلات گوارشی
- دیابت
- گلوکوم
- فشار خون بالا
- هر نوع عفونت (ویروسی، باکتریایی، قارچی)
- بیماری قلب، کبد، تیروئید یا کلیه
- اگر اخیراً جراحی یا آسیب جدی داشته‌اید.
کورتیکواستروئیدها همچنین می‌توانند اثرات سایر داروها را تغییر دهند. با این حال، احتمال بروز تداخلات با اسپری یا تزریق استروئید کم است.
هنگام مصرف کورتیکواستروئیدها مراقب آنچه می‌خورید باشید. برخی از استروئیدها را نباید با غذا مصرف کرد، زیرا ممکن است تداخل ایجاد کند.
تنباکو و الکل همچنین می‌توانند با برخی داروها از جمله کورتیکواستروئیدها تداخل ایجاد کنند. اگر به طور منظم مشروبات الکلی می‌نوشید یا سیگار می‌کشید، با پزشک خود در مورد تأثیری که ممکن است بر درمان شما داشته باشد صحبت کنید.
نکاتی برای به حداقل رساندن عوارض جانبی کورتیکواستروئیدها
در حالی که خطرات و عوارض مرتبط با کورتیکواستروئیدها وجود دارد و زیاد هم هست، راه‌هایی نیز برای کاهش یا رفع عوارض جانبی وجود دارد. در اینجا چند نکته برای کاهش عوارض ناشی از کورتیکواستروئیدها وجود دارد:
- همیشه داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید.
- در مورد دوز کم یا استفاده متناوب با پزشک خود صحبت کنید.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید.
- یک برنامه ورزشی را پیدا کنید که برای شما مفید باشد.
- در معاینات منظم سلامت شرکت کنید.
در جدول فوق خلاصه‌ای از دستورالعمل‌های غذایی آورده شده است که می‌تواند به حفظ یک رژیم غذایی متعادل و کاهش خطر عوارض جانبی ناشی از کورتیکواستروئیدها کمک کند.
قند خون بالا (هیپرگلیسمی) از عوارض برخی کورتیکواستروئیدها است. قند خون بالا می‌تواند باعث خستگی، تشنگی و تکرر ادرار شود. کورتیکواستروئیدها همچنین می‌توانند با بسیاری از فرآیندهای بدن، از استخوان‌ها گرفته تا فشار خون، تداخل داشته باشند.
