آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- تبخال یا تاول تب چیست؟
- علائم تبخال چیست؟
- علل ایجاد تبخال چیست؟
- چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به تبخال قرار دارند؟
- عوارض احتمالی تبخال چیست؟
- چگونه می‌توان از ابتلا به تبخال پیشگیری کرد؟
- تشخیص تبخال چگونه انجام می‌پذیرد؟
- درمان تبخال
- شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
تبخال گروهی از تاول‌های ریز و دردناک است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می‌شود. به آن‌ها تاول‌های تب یا هرپس سیمپلکس لبیالیس نیز می‌گویند. بیش از 90٪ از مردم در سراسر جهان حداقل یکبار به یک نوع از HSV دچار می‌شوند علائم معمولاً در اولین باری که فرد دچار تبخال می‌شود شدیدتر هستند. تبخال برای اولین بار می‌تواند کودک را به شدت بیمار کند. پس از اولین ابتلا، بدن آنتی بادی می‌سازد و ممکن است هرگز عفونت دیگری رخ ندهد. اما بسیاری از افراد دچار تبخالی می‌شوند که عود می‌کنند.
در ادامه با ما همراه باشید تا راه‌های پیشگیری از ابتلا به تبخال و درمان آن در صورت ابتلا را بیاموزید.
تبخال یا تاول تب چیست؟
تبخال – که به آن تاول تب نیز می‌گویند – یک عفونت ویروسی شایع است. آن‌ها تاول‌های ریز و پر از مایع چرکی روی لب و اطراف آن هستند. این تاول‌ها اغلب به صورت تکه‌ای در کنار هم قرار می‌گیرند. پس از شکستن تاول‌ها، دلمه‌ای شکل می‌گیرد که بهبود آن می‌تواند چندین روز طول بکشد. تبخال معمولاً طی دو تا سه هفته بدون برجای گذاشتن جای زخم و اسکار بهبود می‌یابد.
تبخال از طریق تماس نزدیک، مانند بوسیدن، از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کند. آن‌ها معمولاً توسط ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) و ویروس کمتر رایج هرپس سیمپلکس نوع 2 (HSV-2) ایجاد می‌شوند. هر دوی این ویروس‌ها می‌توانند بر دهان یا اندام تناسلی تأثیر بگذارند و از طریق رابطه جنسی دهانی منتقل شوند. تبخال حتی اگر زخم هم نشود مسری است.
هیچ درمانی برای تبخال وجود ندارد، اما درمان می‌تواند به مدیریت شیوع بیماری کمک کند. قرص‌ها یا کرم‌های ضد ویروسی تجویزی می‌توانند به بهبود سریع‌تر زخم‌ها کمک کنند. همچنین ممکن است دفعات و شدت ابتلاهای احتمالی آینده را کاهش دهند.
علائم تبخال چیست؟
تبخال از ابتلا تا عود کردن معمولاً از چندین مرحله عبور می‌کند:
- سوزن سوزن شدن و خارش: بسیاری از مردم قبل از ظاهر شدن تبخال و بیرون آمدن تاول‌ها، در یک نقطه کوچک سخت و دردناک و حدود یک روز در اطراف لب‌ها احساس خارش، سوزش یا گزگز می‌کنند.
- تاول: تاول‌های کوچک پر از مایع معمولاً در امتداد لبه‌های لب ظاهر می‌شوند. گاهی تاول‌ها در اطراف بینی یا گونه‌ها یا داخل دهان ظاهر می‌شوند.
- تراوش و پوسته شدن: تاول‌های کوچک ممکن است با هم ترکیب شوند و سپس ترکیده و زخم‌های باز کم عمقی باقی بگذارند که ترشح می‌کنند و پوسته پوسته می‌شوند.
بسته به اینکه این اولین ابتلا یا ابتلای دوباره باشد، علائم و نشانه‌ها متفاوت است. اولین باری که به تبخال مبتلا می‌شوید، علائم ممکن است تا 20 روز پس از اولین مواجهه با ویروس ظاهر نشوند. زخم‌ها می‌توانند چند روز طول بکشند و دو تا سه هفته طول بکشد تا تاول‌ها به طور کامل بهبود یابند. در ابتلای دوباره به تبخال معمولاً تبخال‌ها هر بار در یک نقطه ظاهر می‌شوند و شدت کمتری نسبت به اولین شیوع دارند. در ابتلا برای اولین بار، فرد همچنین ممکن است علائم زیر را تجربه کند:
- تب
- لثه‌های دردناک
- گلو درد
- سردرد
- دردهای عضلانی
- تورم غدد لنفاوی
کودکان زیر 5 سال ممکن است در داخل دهان خود تبخال داشته باشند و این ضایعات معمولا با آفت دهان اشتباه گرفته می‌شود. آفت‌ها فقط غشای مخاطی را درگیر می‌کنند و توسط ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد نمی‌شوند.
علل ایجاد تبخال چیست؟
تبخال توسط گونه‌های خاصی از ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می‌شود. 1-HSV معمولا باعث تبخال می‌شود. 2- HSV معمولاً مسئول و علت ایجاد تبخال تناسلی است. اما هر یک از این دو نوع می‌تواند از طریق تماس نزدیک مانند بوسیدن یا رابطه جنسی دهانی به صورت یا اندام تناسلی سرایت کند. ظروف غذاخوری مشترک، تیغ‌ها و حوله‌ها نیز ممکن است 1-HSV را گسترش دهند.
تبخال زمانی بیشتر مسری است که فرد تاول‌های تراوش کننده داشته باشد، زیرا ویروس به راحتی از طریق تماس با مایعات آلوده بدن پخش می‌شود. اما حتی اگر فرد تاول هم نداشته باشد می‌تواند ویروس را پخش کرده و آن را انتقال دهد. بسیاری از افراد هنگامی که به ویروسی که باعث ایجاد تبخال می‌شود آلوده می‌شوند، تا مدت‌ها هرگز علائم و نشانه‌ها بروز نمی‌کنند.
هنگامی که فرد یک دوره عفونت تبخال را تجربه کرد، ممکن است ویروس در سلول‌های عصبی پوست فرد نهفته شود و باقی بماند و ممکن است به صورت تبخال دیگری در همان مکان قبلی ظاهر شود. عود و ابتلای مجدد ممکن است توسط عوامل زیر تحریک شده و شکل گیرد:
- عفونت ویروسی یا تب
- تغییرات هورمونی، مانند تغییرات مربوط به قاعدگی
- فشار
- استرس
- خستگی
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید و باد
- تغییرات در سیستم ایمنی بدن
- آسیب به پوست
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به تبخال قرار دارند؟
تقریباً همه افراد ممکن است در معرض خطر ابتلا به تبخال قرار گیرند. اما معمولا بیشتر بزرگسالان حامل ویروسی هستند که باعث تبخال می‌شود، حتی اگر هرگز علائمی نداشته باشند. در افراد عادی ابتلا به تبخال خطرناک و تهدید کننده زندگی نیست، اما افراد با شرایط زیر بیشتر در معرض ابتلا به تبخال قرار دارند و ابتلا به تبخال در افراد با شرایط زیر می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد:
- افراد با سیستم ایمنی ضعیف
- افراد مبتلا به ایدز یا HIV
- افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک (اگزما)
- افرادی که شیمی درمانی سرطان انجام داده‌اند
- افراد مصرف کننده داروهای ضد رد برای پیوند اعضا
عوارض احتمالی تبخال چیست؟
در برخی افراد، ویروسی که باعث تبخال می‌شود می‌تواند در سایر نواحی بدن مشکلاتی ایجاد کند، از جمله:
- نوک انگشتان: هر دو 1-HSV و 2-HSV می‌توانند به انگشتان منتقل شوند. این نوع عفونت اغلب به عنوان هرپس سفید شناخته می‌شود. کودکانی که شست خود را می‌مکند ممکن است عفونت را از دهان خود به شست خود منتقل کنند.
- چشم‌ها: این ویروس گاهی اوقات می‌تواند باعث عفونت چشم شود. عفونت‌های مکرر می‌توانند باعث ایجاد اسکار و آسیب شوند که ممکن است منجر به مشکلات بینایی یا از دست دادن بینایی شود.
- مناطق گسترده‌ای از پوست: افرادی که به بیماری پوستی به نام درماتیت آتوپیک (اگزما) مبتلا هستند، در معرض خطر بیشتری برای انتشار تبخال در سراسر بدن خود هستند. این می‌تواند به یک اورژانس پزشکی تبدیل شود.
- اندام تناسلی: ممکن است باعث ایجاد زگیل یا زخم در ناحیه تناسلی یا مقعد شود.
- مغز یا نخاع: این ویروس می‌تواند باعث التهاب خطرناکی به نام مننژیت یا آنسفالیت شود، به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
چگونه می‌توان از ابتلا به تبخال پیشگیری کرد؟
اگر بیش از 9 بار در سال دچار تبخال می‌شوید یا در معرض خطر عوارض جدی هستید، ممکن است پزشک یک داروی ضد ویروسی برای شما تجویز کند که به طور منظم مصرف کنید. اگر به نظر می‌رسد نور خورشید باعث ایجاد یا عود تبخال می‌شود، ضد آفتاب را روی نقطه‌ای که تبخال تمایل به عود و ایجاد مجدد دارد استفاده کنید. یا اگر احتمال می‌دهید فعالیتی که انجام می‌دهید باعث ایجاد تبخال می‌شود، مانند قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید، با پزشک خود در مورد استفاده از یک داروی ضد ویروسی خوراکی به عنوان یک اقدام پیشگیرانه صحبت کنید. برای کمک به جلوگیری از انتشار تبخال به افراد دیگر یا سایر قسمت‌های بدنتان، اقدامات احتیاطی زیر را انجام دهید:
- در صورت وجود تبخال از بوسیدن و تماس پوست با افراد دیگر خودداری کنید. زمانی که مایع تاول‌های ناشی از تبخال نشت می‌کنند، ویروس به راحتی پخش می‌شود.
- از اشتراک گذاری وسایل خودداری کنید. ظروف، حوله، بالم لب و سایر وسایل شخصی در صورت وجود تاول می‌توانند، ویروس را پخش کنند.
- دستان خود را تمیز نگه دارید. هنگامی که تبخال دارید، قبل از دست زدن به خود و افراد دیگر، به خصوص نوزادان، دست‌های خود را با دقت بشویید.
تشخیص تبخال چگونه انجام می‌پذیرد؟
پزشک معمولاً می‌تواند تبخال را فقط با نگاه کردن به آن تشخیص دهد. برای تایید تشخیص، پزشک ممکن است نمونه‌ای از تاول را برای آزمایش در آزمایشگاه بگیرد.
درمان تبخال
تبخال معمولاً بدون درمان در عرض دو تا چهار هفته از بین می‌رود. چندین نوع از داروهای ضد ویروسی تجویزی ممکن است روند بهبودی را تسریع بخشد. مثل:
- آسیکلوویر (زویراکس)
- والاسیکلوویر (والترکس)
- فامسیکلوویر
- پنسیکلوویر (دناویر)
برخی از این محصولات به صورت قرص و خوراکی هستند. برخی دیگر کرم‌هایی هستند که باید چندین بار در روز روی زخم‌ها استفاده شوند. به طور کلی، قرص‌ها بهتر از کرم‌ها عمل می‌کنند. برای عفونت‌های بسیار شدید، برخی از داروهای ضد ویروسی را می‌توان با تزریق تجویز کرد.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
پماد بدون نسخه برای تبخال دوکوسانول (آبروا) ممکن است زمان بهبودی تبخال را کوتاه کند. در هنگام بروز اولین علائم، آن را طبق دستورالعمل روی بسته بر روی پوست آسیب دیده بمالید. از یک سواب با نوک پنبه‌ای برای قرار دادن دارو روی تبخال استفاده کنید. این به جلوگیری از گسترش زخم‌ها به سایر قسمت‌های بدن کمک می‌کند. برای کاهش ناراحتی ناشی از تبخال:
- سایر داروهای تبخال را امتحان کنید. برخی از داروهای بدون نسخه حاوی یک عامل خشک کننده مانند الکل هستند که ممکن است بهبود را تسریع کند.
- از بالم لب و کرم استفاده کنید. با کرم اکسید روی یا بالم لب با ضد آفتاب از لب‌های خود در برابر نور خورشید محافظت کنید. اگر لب‌هایتان خشک شد، از کرم مرطوب‌کننده استفاده کنید.
- از کمپرس سرد استفاده کنید. یک پارچه سرد و مرطوب ممکن است قرمزی را کاهش دهد، پوسته پوسته را از بین ببرد و باعث بهبودی شود. یا از کمپرس گرم روی تاول‌ها استفاده کنید تا درد را کاهش دهید.
- استراحت کنید و مسکن‌ها را امتحان کنید. اگر تب دارید یا تبخال دردناک است از مسکن‌های بدون نسخه استفاده کنید. کرم‌های حاوی لیدوکائین یا بنزوکائین ممکن است مقداری درد را تسکین دهند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر پس از شش روز علائم بهبودی تبخال را مشاهده نکردید، به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت داشتن موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید
- تاول‌های نزدیک چشم
- مشکل در خوردن یا بلعیدن
- سیستم ایمنی ضعیف
- شیوع مکرر
- شیوع شدید
- تب
- بارداری
- تشدید قرمزی
پزشک همچنین می‌تواند به فرد در شناسایی محرک‌های شیوع یا علت اصلی شیوع کمک کند. آن‌ها همچنین تعیین خواهند کرد که آیا شیوع بیماری خطر سایر عوارض را افزایش می‌دهد یا خیر.
