آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- خال مادرزادی چیست؟
- علت ایجاد خال مادرزادی چیست؟
- آیا خالهای مادرزادی ژنتیکی هستند؟
- انواع خالهای مادرزادی
- خالهای رنگدانه‌ای
- خالهای عروقی
- برداشتن خالهای مادرزادی
- نکاتی برای نظارت بر خالهای مادرزادی
هر علامتی که در بدو تولد روی پوست وجود داشته باشد یا به زودی پس از آن ایجاد شود، علامت یا خال مادرزادی نامیده می‌شود. آن‌ها رایج هستند و بسیاری از کودکان دارای نوعی خال هستند. بیشتر آن‌ها بی ضرر هستند و برخی با رشد کودک از بین می‌روند. گاهی اوقات، خال مادرزادی ممکن است نشانه مشکلات یا بیماری‌های دیگر باشد. اگر مطمئن نیستید با پزشک خود مشورت کنید، به خصوص اگر علامت به طور غیر منتظره تغییر کند.
در ادامه با ما همراه باشید تا با انواع خال مادرزادی و علت ایجاد آن‌ها آشنا شوید.
خال مادرزادی چیست؟
خالهای مادرزادی نوعی تغییر رنگ رایج هستند که در بدو تولد یا در هفته‌های اول زندگی روی پوست ظاهر می‌شوند. آن‌ها معمولا غیر سرطانی هستند. آن‌ها می‌توانند در هر نقطه از صورت یا بدن فرد ایجاد شوند. خالهای مادرزادی از نظر رنگ، اندازه، ظاهر و شکل متفاوت هستند. برخی از آن‌ها دائمی هستند و ممکن است در طول زمان بزرگتر شوند و برخی دیگر کاملا محو می‌شوند. بیشتر خالهای مادرزادی بی‌ضرر هستند، اما برخی نشان دهنده یک بیماری زمینه‌ای هستند. در برخی موارد، خالهای مادرزادی ممکن است به دلایل زیبایی و با روش‌های مختلف از روی پوست برداشته شوند.
علت ایجاد خال مادرزادی چیست؟
ممکن است داستان‌هایی را در این مورد شنیده باشید که خالهای مادرزادی را به هوس‌های غذایی برآورده نشده مادر در دوران بارداری ربط می‌دهند، اما این یک افسانه است. خالهای مادرزادی ناشی از کاری که یک زن باردار در طول بارداری خود انجام می‌دهد یا انجام نمی‌دهد، نیست. دلیل اصلی ایجاد خالهای مادرزادی ناشناخته است.
آیا خالهای مادرزادی ژنتیکی هستند؟
برخی از خالهای مادرزادی ارثی هستند و در خانواده‌ها دیده می‌شوند، اما همه آن‌ها اینطور نیستند. گاهی اوقات، برخی از آن‌ها به دلیل جهش‌های ژنی ایجاد می‌شوند. به عنوان مثال، برخی از نوزادان متولد شده با لکه شرابی دارای یک بیماری نادر به نام سندرم Klippel-Trenaunay هستند. این وضعیت ناشی از یک جهش ژنتیکی است که به طور کلی ارثی نیست. یکی دیگر از بیماری‌های نادر، سندرم استورج وبر، نیز به‌عنوان خالهای مادرزادی شرابی ظاهر می‌شود و در اثر یک جهش ژنی متفاوت ایجاد می‌شود. همچنین در خانواده‌ها ایجاد نمی‌شود و نمی‌تواند ارثی باشد.
انواع خالهای مادرزادی
بسیاری از خالهای مادرزادی به یکی از دو دسته زیر تقسیم می‌شوند که هر کدام علت متفاوتی دارند:
- خالهای رنگدانه‌ای: این خال‌ها زمانی رخ می‌دهند که سلول‌های رنگدانه‌ای در یک ناحیه بیش از حد وجود داشته باشد. سلول‌های رنگدانه همان چیزی هستند که به پوست رنگ طبیعی می‌دهند.
- خالهای عروقی: اگر رگ‌های خونی در ناحیه خاصی از پوست آنطور که باید شکل نگیرد، خالهای مادرزادی عروقی ایجاد می‌شوند. به عنوان مثال، ممکن است رگ‌های خونی بیش از حد در یک ناحیه جمع شده باشند یا رگ‌های خونی ممکن است پهن تر از آنچه باید باشند.
خالهای رنگدانه‌ای
این خالهای مادرزادی زمانی ایجاد می‌شوند که فرد در یک قسمت از پوست خود رنگدانه بیشتری نسبت به قسمت‌های دیگر داشته باشد. انواع خالهای رنگدانه‌ای عبارتند از:
خالهای قهوه‌ای صاف، روشن یا تیره (لکه‌های Café au lait): این خالهای مادرزادی تا حدودی بیضی شکل هستند و از زبان فرانسوی به “قهوه با شیر” ترجمه می‌شوند. آن‌ها اغلب به رنگ قهوه‌ای کم رنگ هستند. هرچه پوست فرد به طور طبیعی تیره‌تر باشد، لکه‌ی قهوه‌ای نیز تیره‌تر خواهد بود. این نوع خال مادرزادی ممکن است در هر زمانی از بدو تولد تا اوایل کودکی رخ دهد. آن‌ها ممکن است از نظر اندازه بزرگتر شوند اما اغلب محو می‌شوند. برخی از کودکان بیش از یک عدد از این خال‌ها را دارند. اگر فرزند شما چندین موردی داشته باشد، ممکن است یک بیماری نادر پزشکی به نام نوروفیبروماتوز نیز داشته باشد.
- خالهای قهوه‌ای یا سیاه (لکه‌های ارثی یا نایوی ملانوسیتی ارثی): رنگ این خال‌ها از صورتی تا قهوه‌ای روشن یا سیاه متغیر است. اندازه آن‌ها متفاوت است و ممکن است صاف یا برجسته باشند. آن‌ها معمولاً به شکل گرد هستند. خال‌ها می‌توانند در هر جایی از صورت یا بدن ایجاد شوند. برخی از این خال‌ها محو می‌شوند اما برخی دیگر تا آخر عمر باقی می‌مانند. تغییر در خال ممکن است گاهی با سرطان پوست مرتبط باشد.
خالهای خاکستری-آبی (لکه‌های Mongolian): این لکه‌های صاف و خاکستری متمایل به آبی بیشتر در افرادی با پوست تیره طبیعی ایجاد می‌شود. آن‌ها مضر نیستند اما گاهی اوقات با کبودی اشتباه گرفته می‌شوند. لکه‌های مغولی معمولاً در قسمت پایین کمر و باسن ایجاد می‌شود. معمولاً تا سن 4 سالگی کاملاً محو می‌شوند.
خالهای عروقی
گاهی اوقات یک دسته از رگ‌های خونی اضافی به هم می‌چسبند، بطوریکه می‌توان این خوشه را در پوست مشاهده کرد. به این نوع خال، خال مادرزادی عروقی می‌گویند. خالهای مادرزادی عروقی در حدود 40 درصد از نوزادان تازه متولد شده رخ می‌دهد. انواع خالهای عروقی عبارتند از:
نواحی صاف، قرمز یا صورتی پوست (لکه‌های سالامون یا لک لک): این لکه‌های قرمز یا صورتی اغلب در ناحیه بین چشم‌ها، روی پلک‌ها یا پشت گردن ایجاد می‌شوند. گاهی اوقات به آن‌ها بوسه‌های فرشته یا گاز لک لک نیز گفته می‌شود. آن‌ها توسط خوشه‌های رگ‌های خونی کوچک زیر پوست ایجاد می‌شوند. لکه‌های سالامون گاهی اوقات به رنگ پوست می‌شوند و نیازی به درمان پزشکی ندارند.
خالهای قرمز برجسته (لکه‌های توت فرنگی یا همانژیوم): این خال‌ها ممکن است به رنگ صورتی، آبی یا قرمز روشن ظاهر شوند. آن‌ها اغلب در اندام‌ها، سر یا گردن یافت می‌شوند. همانژیوم ممکن است از اندازه کوچک و شکل صاف شروع شود. گاهی اوقات آن‌ها در چند ماه اول زندگی کودک رشد می‌کنند و بزرگتر و بزرگتر می‌شوند. بسیاری از همانژیوم‌ها تا زمانی که کودک به سن بلوغ می‌رسد کاملاً محو می‌شوند. آن‌ها گاهی اوقات یک اثر رنگ پریده از خود به جای می‌گذارند. این علائم را می‌توان همانژیوم گیلاس یا توت فرنگی نامید. برخی از همانژیوم‌های با رشد سریع نیاز به برداشتن پزشکی دارند تا اطمینان حاصل شود که با دید یا تنفس کودک تداخل ندارند. کودکان مبتلا به همانژیوم‌های متعدد روی پوست باید از نظر همانژیوم داخلی بررسی شوند.
نواحی قرمز، بنفش یا تیره (لکه‌های شرابی): لکه‌های شرابی به دلیل تشکیل غیر طبیعی عروق خونی کوچک زیر پوست ایجاد می‌شوند. آن‌ها می‌توانند در هر جایی از بدن ایجاد شوند اما اغلب در صورت و گردن دیده می‌شوند. لکه‌های شرابی ممکن است به رنگ صورتی یا قرمز شروع شده و به رنگ قرمز تیره یا بنفش درآیند. آن‌ها با گذشت زمان محو نمی‌شوند و در صورت عدم درمان ممکن است تیره‌تر شوند. همچنین ممکن است پوست بسیار خشک، ضخیم یا دارای بافت سنگریزه شود. لکه‌های شرابی که روی پلک‌ها ایجاد می‌شوند ممکن است نیاز به درمان یا نظارت پزشکی داشته باشند. به ندرت، این نوع خال‌ها ممکن است با شرایط ژنتیکی مرتبط باشند.
برداشتن خالهای مادرزادی
بیشتر خالهای مادرزادی بی ضرر هستند و نیازی به حذف ندارند. برخی از خالهای مادرزادی ممکن است به دلیل ظاهرشان باعث ناراحتی شوند. انواع دیگر خالهای مادرزادی، مانند همانژیوم، ممکن است منجر به افزایش خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند سرطان پوست شود. این خالهای مادرزادی باید توسط متخصص پوست بررسی شوند و همچنین ممکن است نیاز به حذف داشته باشند. برخی تکنیک‌های برداشتن و از بین بردن خالهای مادرزادی عبارتند از:
لیزر درمانی
لیزر درمانی می‌تواند لکه‌های شرابی را پاک کرده یا به میزان قابل توجهی روشن کند، طوریکه آن‌ها کمتر دیده شوند. این نوع درمان توسط متخصص پوست یا جراح انجام می‌شود. در این روش درمانی از پرتوهای نوری بسیار متمرکز استفاده می‌شود که می‌توانند برای تابش نور با قدرت بیشتر تنظیم شوند. اگر لیزر درمانی از دوران نوزادی شروع شود ممکن است بسیار موفق باشد، اما می‌تواند در کودکان بزرگتر و بزرگسالان نیز استفاده شود. برای درمان با این روش معمولاً به چندین جلسه درمانی نیاز خواهد بود. لیزر درمانی ممکن است ناراحت کننده باشد و ممکن است نیاز به بی‌حسی موضعی داشته باشد. آن‌ها اغلب نتایج دائمی ایجاد می‌کنند. همچنین ممکن است تورم یا کبودی موقتی ایجاد شود.
مسدود کننده‌های بتا
مسدود کننده‌های بتا داروهای خوراکی هستند که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند. پروپرانولول نوعی مسدود کننده بتا است که ممکن است برای کاهش اندازه یا ظاهر همانژیوم نیز استفاده شود. با کوچک کردن رگ‌های خونی و کاهش جریان خون عمل می‌کند. این باعث می شود همانژیوم نرم، محو و کوچک شود. مسدود کننده بتای دیگر، تیمولول، می‌تواند به صورت موضعی استفاده شود و ممکن است نتایج مشابهی داشته باشد.
کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدها داروهای ضد التهابی هستند که می‌توانند به صورت خوراکی مصرف شوند یا مستقیماً در خالهای مادرزادی تزریق شوند. آن‌ها مستقیماً در رگ‌های خونی کار می‌کنند و به کوچک شدن اندازه خال مادرزادی کمک می‌کنند.
عمل جراحي
برخی از خالهای مادرزادی ممکن است با برداشتن توسط جراحی با موفقیت درمان شوند. این‌ها شامل همانژیوم بسیار عمیق است که ممکن است به بافت سالم اطراف آن‌ها آسیب برساند. برخی از خالهای بزرگ نیز ممکن است برداشته شوند.
برداشتن خال مادرزادی معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود و حتی ممکن است در مطب متخصص پوست به جای بیمارستان انجام شود. پزشک از یک اسکالپل کوچک برای برداشتن خال مادرزادی پس از بی‌حسی موضعی استفاده می‌کند. اگر خال مادرزادی بزرگ باشد، ممکن است در چند نوبت در بخش‌هایی برداشته شود.
انبساط بافت یکی دیگر از تکنیک‌های جراحی است که گاهی اوقات برای کاهش جای زخم به جا مانده از برداشتن خالهای مادرزادی با جراحی استفاده می‌شود. این تکنیک نیاز به قرار دادن یک بالون در زیر پوست سالم واقع در کنار خال مادرزادی دارد. این باعث می‌شود که پوست جدید و سالم به عنوان یک بافت جدید رشد کند. این بافت برای پوشاندن ناحیه‌ای که قبلاً خال مادرزادی در آن وجود داشت استفاده می‌شود. سپس بالون برداشته می‌شود.
نکاتی برای نظارت بر خالهای مادرزادی
بیشتر انواع خالهای مادرزادی بی‌ضرر هستند و خود به خود محو می‌شوند. شما باید هر گونه خال مادرزادی نوزاد یا فرزندتان را به متخصص اطفال خود گوشزد کنید. آن‌ها می‌توانند به شما در نظارت بر خال مادرزادی برای رشد کمک کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند تعیین کنند که آیا خال مادرزادی با یک بیماری ژنتیکی مرتبط است که نیاز به درمان دارد یا خیر.
نظارت بر خال مادرزادی کودک شما مهم است و باید توسط خودتان و پزشک انجام شود. به دنبال تغییراتی مانند رشد اندازه، افزایش ارتفاع یا تیره شدن رنگدانه باشید. اگر متوجه رشد سریع خال مادرزادی شدید، به پزشک کودک خود اطلاع دهید. خال‌ها گاهی اوقات می‌توانند به سرطان پوست تبدیل شوند. این در کودکان نادر است اما در بزرگسالان بیشتر نگران کننده است. مهم است که به فرزندتان اجازه دهید اهمیت نظارت بر خالهای خود را برای تغییرات با بزرگتر شدن بداند. چیزهایی که باید به دنبال آن‌ها باشید عبارتند از تغییر در رنگ، اندازه و شکل. خال‌هایی که در مرزهای نامنظم رشد می‌کنند نیز باید توسط متخصص پوست بررسی شوند.
