آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- آفت دهان چیست؟
- علائم آفت دهان چیست؟
- علل ایجاد آفت دهان و عوامل خطر آن چیست؟
- نحوه درمان آفت دهان
- درمان‌های خانگی برای آفت دهان
- مقایسه آفت دهان با تبخال
- آفت دهان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
- عوارض آفت دهان چیست؟
- نکاتی برای پیشگیری از آفت دهان
آفت‌های دهان، ضایعات کوچک و کم عمقی هستند که روی بافت‌های نرم دهان یا در پایه لثه ایجاد می‌شوند. بر خلاف تبخال، آفت روی سطح لب ایجاد نمی‌شود و مسری نیست. اما ممکن است دردناک باشند و خوردن و صحبت کردن را دشوار کنند. اکثر آفت‌ها در عرض یک یا دو هفته خود به خود از بین می‌روند.
در این مقاله به دلیل ایجاد آفت دهان، علائم و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.
آفت دهان چیست؟
آفت دهان، باز و دردناک است. همچنین شایع‌ترین نوع زخم دهان است. برخی از افراد آن‌ها را در داخل لب یا گونه خود مشاهده می‌کنند. آن‌ها معمولا سفید یا زرد هستند و با بافت نرم قرمز و ملتهب احاطه شده‌اند.
علائم آفت دهان عبارتند از:
- یک زخم کوچک سفید یا زرد بیضی شکل در دهان
- یک ناحیه قرمز دردناک در دهان
- احساس سوزن سوزن شدن در دهان
در برخی موارد، علائم دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشد، از جمله:
- تورم غدد لنفاوی
- تب
آفت‌ها مسری نیستند. آن‌ها معمولاً در عرض 1 تا 3 هفته بدون درمان بهبود می‌یابند، اگرچه درد معمولاً طی 7 تا 10 روز از بین می‌رود. بهبودی آفت‌های شدید ممکن است تا 6 هفته طول بکشد.
علائم آفت دهان چیست؟
آفت دهان می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند که بسته به نوع خاص ممکن است متفاوت باشد.
زخم‌های آفت خفیف
آفت‌های خفیف شایع‌ترین نوع آفت هستند. اگرچه ممکن است دردناک باشند، اما معمولاً در حدود 1 تا 2 هفته پس از شروع، خود به خود و بدون هیچ گونه زخمی بهبود می یابند. برخی از شایع‌ترین علائم مرتبط با زخم‌های آفت خفیف عبارتند از:
- برجستگی‌های کوچک بیضی شکل در داخل دهان
- احساس گزگز یا سوزش
- درد هنگام خوردن، آشامیدن یا صحبت کردن
زخم‌های آفت شدید
آفت‌های شدید نسبت به آفت‌های خفیف کمتر شایع هستند و همچنین می‌توانند علائم شدیدتری ایجاد کنند. بهبودی آن‌ها ممکن است تا 4 هفته طول بکشد و ممکن است باعث ایجاد زخم شود. علائم آفت شدید عبارتند از:
- برجستگی‌های بزرگ و گرد در داخل دهان
- گزگز شدن، سوزش یا التهاب
- درد شدید
- مشکل در خوردن، نوشیدن یا صحبت کردن
زخم‌های آفت هرپتی فرم
زخم‌های آفت هرپتی شکل بسیار نادر هستند. در میان افرادی که به آفت دهان مبتلا می‌شوند، تنها حدود 5 درصد تحت تأثیر این نوع قرار می‌گیرند. در موارد نادر، آن‌ها می‌توانند با هم ادغام شوند و خوشه‌هایی را تشکیل دهند. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است چندین هفته طول بکشد تا بهبود یابد و ممکن است خطر ایجاد جای زخم را افزایش دهد. برخی از علائم احتمالی زخم‌های آفت هرپتی شکل عبارتند از:
- برجستگی‌های کوچک به اندازه سر سوزن در داخل دهان که می‌توانند به صورت خوشه‌ای شکل بگیرند.
- گزگز شدن یا سوزش در دهان
- درد، که ممکن است هنگام جویدن، نوشیدن یا صحبت کردن بدتر شود.
علل ایجاد آفت دهان و عوامل خطر آن چیست؟
در صورت داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به آفت، خطر ابتلا به آن‌ها افزایش می‌یابد. آفت‌ها علل مختلفی دارند و شایع‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- عفونت ویروسی
- فشار
- نوسانات هورمونی
- آلرژی غذایی
- چرخه قاعدگی
- کمبود ویتامین یا مواد معدنی
- مشکل سیستم ایمنی
- آسیب دهان
کمبود برخی ویتامین‌ها، مانند B3(نیاسین)، B9 (اسید فولیک)، B12 (کوبالامین)، می‌تواند فرد را مستعد ابتلا به آفت‌های دهان کند. کمبود روی، آهن یا کلسیم نیز می‌تواند باعث تحریک یا بدتر شدن آفت شود. در برخی موارد، علت زخم آفت دهان قابل تشخیص نیست.
نحوه درمان آفت دهان
آفت‌ها معمولاً بدون درمان بهبود می‌یابند. با این حال، تغییرات مفید زیادی در شیوه زندگی وجود دارد که می‌توانید برای درمان آفت ایجاد کنید. به عنوان مثال، برای جلوگیری از عفونت باکتریایی باید به طور مرتب دندان های خود را مسواک بزنید و نخ دندان بکشید و برای تسریع روند بهبودی از مصرف غذاهای تند پرهیز کنید. درد گاهی اوقات می‌تواند شدید باشد. می‌توانید با غرغره کردن دهانشویه یا آب نمک این ناراحتی را کاهش دهید. ممکن است در ابتدا احساس ناراحتی کنید، اما موارد گفته شده ممکن است کمک کند تا درد کاهش پیدا کند. برخی از مواد موجود در محصولات موضعی بدون نسخه می‌توانند به تسکین و بهبود زخم‌ها کمک کنند، از جمله:
- بنزوکائین (Orabase, Zilactin-B, Kank-A)
- شستشوی پراکسید هیدروژن (Peroxyl, Orajel)
- فلوسینونید (Vanos)
پزشک یا دندانپزشک شما ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
- دهانشویه ضد میکروبی مانند لیسترین یا دهانشویه با کلرهگزیدین (Peridex, Periogard)
- یک آنتی بیوتیک، مانند دهان شویه‌ها یا قرص‌های حاوی داکسی سایکلین (مونودوکس، آدوکسا، ویبرامایسین)
- یک پماد کورتیکواستروئیدی مانند هیدروکورتیزون همی سوکسینات یا بکلومتازون
- یک دهانشویه تجویزی، به ویژه دهانشویه حاوی دگزامتازون یا لیدوکائین برای التهاب و درد
درمان‌های خانگی برای آفت دهان
استفاده از یخ یا مقادیر کمی شیر منیزیم روی زخم‌ها می‌تواند به کاهش درد و بهبودی کمک کند. شستن دهان با مخلوطی از آب گرم و جوش شیرین (1 قاشق چایخوری در 1/2 فنجان آب) نیز می‌تواند به کاهش درد و بهبودی کمک کند. نشان داده شده است که عسل نیز در درمان زخم‌های آفت دهان موثر است.
مقایسه آفت دهان با تبخال
تبخال شبیه به آفت است. با این حال، بر خلاف آفت، تبخال می‌تواند در خارج از دهان ظاهر شود. تبخال نیز ابتدا به صورت تاول ظاهر می‌شود نه زخم ملتهب و پس از بیرون آمدن تاول تبدیل به زخم می‌شود.
تبخال توسط ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شود. این ویروس در بدن منتقل می‌شود و می‌تواند در اثر استرس، خستگی و حتی آفتاب سوختگی ایجاد شود. همچنین می توانید تبخال روی لب ها، بینی و چشمان خود ایجاد کنید. همچنین در صورت تماس با تبخال ویروس آن قابلیت انتقال از بخشی از بدن به بخش دیگر و یا از فردی به فرد دیگر را نیز دارد.
آفت دهان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک معمولاً می‌تواند با معاینه، آفت دهان را تشخیص دهد. آن‌ها ممکن است آزمایش خون یا بیوپسی از ناحیه‌ای که دچار آفت شده را بگیرند و به آزمایشگاه بفرستند که موارد زیر را که می‌توانند از علل ایجاد آفت دهان باشند را بررسی کنند:
- ویروس
- کمبود ویتامین یا مواد معدنی
- اختلال هورمونی
- مشکل با سیستم ایمنی بدن شما
- شکست شدید
یک ضایعه سرطانی ممکن است به صورت زخم آفت دهان ظاهر شود، اما بدون درمان بهبود نمی‌یابد. برخی از علائم سرطان دهان شبیه به زخم‌های آفت است، مانند زخم‌های دردناک و تورم در گردن. اما سرطان دهان اغلب با علائم منحصر به فرد زیر ظاهر می‌شود:
- خونریزی از دهان یا لثه
- لق شدن دندان‌ها
- مشکل در بلع
- گوش درد
اگر این علائم را همراه با علائم زخم آفت دهان تجربه کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید تا سرطان دهان را به عنوان علت رد کند.
عوارض آفت دهان چیست؟
اگر زخم آفت دهان طی چند هفته برطرف نشد، ممکن است با عوارض جدی‌تری مواجه شوید، مانند:
- ناراحتی یا درد هنگام صحبت کردن، مسواک زدن یا غذا خوردن
- خستگی
- زخم‌هایی که در خارج از دهان شما پخش می‌شوند
- تب
- سلولیت
اگر آفت دهان باعث ایجاد درد غیرقابل تحمل یا اختلال در زندگی شما می‌شود و اگر درمان‌های خانگی موثر نبودند، به پزشک مراجعه کنید. انجام این کار را در نظر بگیرید حتی اگر عوارض فقط در عرض یک یا دو هفته از ایجاد زخم ایجاد شده باشد، چرا که عفونت‌های باکتریایی می‌توانند گسترش یابند و مشکلات جدی‌تری ایجاد کنند، بنابراین مهم است که به سرعت یک عامل باکتریایی احتمالی ایجاد آفت دهان را متوقف کنید.
نکاتی برای پیشگیری از آفت دهان
می‌توانید با پرهیز از غذاهایی که قبلاً باعث شیوع این بیماری شده‌اند، از عود آفت جلوگیری کنید. این‌ها اغلب شامل غذاهای تند، شور یا اسیدی هستند. همچنین از غذاهایی که باعث علائم آلرژی می‌شوند، مانند خارش دهان، تورم زبان یا کهیر خودداری کنید.
اگر آفت به دلیل استرس ظاهر شد، روش‌های کاهش استرس و تکنیک‌های آرام‌بخش مانند تنفس عمیق و مدیتیشن را امتحان کنید.
بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید و از مسواک نرم برای جلوگیری از تحریک لثه و بافت نرم استفاده کنید.
برای تعیین اینکه آیا کمبود ویتامین یا مواد معدنی خاصی دارید با پزشک صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند به طراحی یک برنامه غذایی مناسب کمک کنند و در صورت نیاز مکمل‌های فردی را تجویز کنند.
در صورت بروز موارد زیر با پزشک یا دندانپزشک تماس بگیرید:
- زخم‌های بزرگ
- شیوع زخم
- درد طاقت فرسا
- تب بالا
- اسهال
- حساسیت و خارش
- سردرد
اگر قادر به خوردن یا آشامیدن نیستید یا آفت دهان شما در عرض 3 هفته بهبود نیافت، به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
